Yapay zekâ bugün hayatımızın hemen hemen her alanına girmeye başlamıştır. Öyle ki artık eğitimden, hukuk uygulamalarına veya sağlığımıza kadar hemen hemen her alanda yapay zekâ kullanımını görmek mümkündür. Yapay zekânın bu hızlı ilerlemesi ile birlikte, bu teknolojinin çevresel etkisi üzerine tartışmalar da gündeme gelmeye başlamıştır. 2024 tarihli bir araştırma, yazı yazma ve illüstrasyon yapma görevleri için, yapay zekanın insanların aynı görevleri yapmasına kıyasla yüzlerce kat daha az karbon salımı yaptığını ortaya koymuştur.^[1] Ancak elbette bu durum, yapay zekânın insan yazar ve illüstratörlerin yerine geçebileceği veya geçmesi gerektiği anlamına gelmez ve bu konu da kendi başına bir tartışma konusudur.

İnsan faaliyetlerinin çevresel etkileri ve bunun sonucunda ortaya çıkan karbon emisyonları, uzun yıllardır bilim insanlarının dikkatini çeken bir konu olmuştur. Ancak teknolojik ilerlemelerin, özellikle de yapay zekânın bu denge üzerindeki etkileri hakkında yapılan karşılaştırmalı çalışmalar oldukça sınırlı kalmıştır. Bu bağlamda, son dönemde yapılan bir araştırma, teknolojinin çevre üzerindeki etkisini daha net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Alkol dünya genelinde en sık kullanılan psikoaktif maddelerden biridir. Çokça tüketilmesinin arkasında merkezi sinir sistemi üzerindeki baskılayıcı etkilerinin yanı sıra birtakım eksik veya hatalı bilgiler yatar. Doğru bilinen yanlışlardan bir tanesi de alkolün iyi bir uyku yardımcısı olduğudur. Alkol kullanımının vücutta rahatlama veya uykululuk hissi sağlayabildiği doğrudur; ancak bu kaliteli bir uyku uyuyabileceğiniz anlamı taşımıyor. Bu alanda yapılmış çalışmalar, alkolün diğer olumsuz fizyolojik etkilerinin yanı sıra uyku kalitesini bozduğunu, uyku süresini azalttığını ve uykuyla alakalı hastalıkların ortaya çıkma riskini arttırdığını gösteriyor!

Uyku, beden ve zihin sağlığını düzenleyen temel unsurlardan biridir. Uyku her biri farklı özelliğe sahip bölümlerden oluşur ve iki ana başlığa ayrılmıştır. Bunlar, isimlendirilmesini bu uyku safhasında yaşanan hızlı göz hareketlerinden alan REM uykusu (İng: "Rapid Eye Movement") ile uykunun başlangıcından REM uykusuna kadar geçen süre olup yavaş dalga uykusu olarak da adlandırılan NREM uykusudur. Uyku ile ilgili detaylı bilgi için buradaki yazımıza göz atabilirsiniz.

Shouzhong Zou ve Amerikan Üniversitesi Kimya bölümündeki ekibi, yakıt hücrelerinin performansını geliştirmenin bir yolu olarak ıspanak kullanmayı denemeye karar verdiklerinde, ıspanağın ne kadar iyi çalıştığına kendileri de şaşırdılar. Bunun mümkün olabileceğini göstermeyi hedefleyen deneylerinde, yakıt pillerinde ve metal-hava pillerinde kullanılabilecek karbon açısından zengin bir katalizör yapmak için, mahallelerindeki süpermarketlerden satın aldıkları ıspanağı kullandılar.

Ispanak, yakıt hücrelerindeki oksijen indirgeme reaksiyonları (İng: "oxygen reduction reactions" ya da kısaca "ORR") için gerekli olan yüksek performanslı katalizörler için bir öncü olarak kullanıldı. Geleneksel olarak yakıt pilleri, platin bazlı katalizörler kullanılmıştır; ancak platin, çok pahalı ve elde edilmesi zor olmakla kalmayıp, belirli koşullarda kimyasal zehirlenmeye karşı savunmasız olabilir. Sonuç olarak, araştırmacılar, platini değiştirmek için biyokütle türevi, karbon bazlı katalizörlere yöneldiler; ancak uygun maliyetli ve toksik olmayan malzemeler bulmak konusunda zorandılar. Zou, şöyle diyor:

Gerçek hayatın elektron düzeyinde çözünürlüğe sahip olduğunu düşünelim: Atom altı düzeyde bir olayın olma ihtimali 1/n^2 ile ifade edersek 2 elektron için sebep sonuç zincirine bağlı olmayan bağımsız olayın olma olasılığı 1/4'tür. Elektron sayısını arttıdıkça olasılık hızla düşer nihayet sadece 1 g.r. Hidrojen atomu ( 1 mol= 6,02x10^23 atom) için bu olasılık ( 1/n^2 ve n=6.02x10^23 olduğundan) 2.75x10E-43'e iner bu da çoğu olasılığı elediği için kurallara bağlı davranışlar görmeye başlarız. Öyleyse kural ya da sebep-sonuç zinciri zannetiğimiz şeyler en düşük olasılıkta bile olma olasılığı olan şeylerdir diyemez miyiz? Belki ışığın hızının sabit olması ve zamanın varlığı da stringlerdeki olasılıkların foton düzeyindeki sonuçlarıdır? Kısacası evren aslında sandığımızdan daha kaotik ve özgür olabilir..

Roma İmparatorluğu(Cumhuriyet dönemi de dahil) birçok kez yıkımın eşiğine gelmiştir. MÖ IV. yüzyılda Keltler Roma şehrini yağmalamış ve MÖ 218-201 yılları arasında da Kartacalı Hannibal Barca Roma'yı yine aynı duruma düşürmüştür. İşte bu yazının konusu olan Herakleios dönemi(MS 610-641) de biraz önce yazılan dönemlerden farklı değildir. Hatta durum daha da vahimdir. Başlamadan önce şunu belirtmeliyim; yazıda ''Roma'' ve ''Bizans'' kelimeleri aynı anlamda kullanılmaktadır. ''Bizans'' ismi genelde Doğu Roma İmparatorluğu için, Herakleios ve sonrası dönemi belirtmek için kullanılır. Çünkü bu dönemden sonra İmparatorluğun merkezi doğuya çekilmiştir(hatta bu dönemden önce bile merkez doğuya doğru kayıyordur). MS 629 yılında Herakleios, Yunanca ''krallar Kralı'' anlamına gelen ''Basileios''(aslında bu kelime Pers kökenlidir) unvanını benimsemiş ve Yunanca gitgide Latince'nin yerini alıp, devletin resmi dili hâline gelmiştir. Keyifli okumalar.

Düşmanlıklar geçici midir ? bence bu sorunun cevabı şöyle olmalıdır; Taraflardan biri diğerinden daha güçlüyse evet. Fakat güç terazisi iki taraf içinde eşit basıyorsa durum farklıdır.

Evrimsel biyolojide mimikri diğer bir adıyla taklitçilik, bir türün avından veya avcısından gizlenmek için diğer türe benzer özellikler geliştirmesi olarak tanımlanır. Doğada yaygın olarak karşılaştığımız mimikri örneklerinin başında canlıların birbirlerinin görünümünü taklit etmeleri gelse de koku, ses ve davranış gibi canlıların biyokimyasal özelliklerin taklit edildiği örnekler de bulunmaktadır. Daha detaylı bir şekilde Max Planck Enstitüsünde Davranış Fizyolojisi üzerine çalışan Wolfgang J. H. Wickler mimikriyi, “Taksonomik olarak yakından ilişkili olmayan iki veya daha fazla organizmanın yüzeysel benzerliği ile karakterize edilen fenomen” olarak tanımlamaktadır.

Genellikle mimikri davranışının oluşturulmasındaki amaç, taklit eden canlının, taklit edilen canlı dışında üçüncü tür bir canlıyı kandırmaktır. Bu üçüncü canlı, taklit eden türün avı veya avcısı olabileceği gibi, taklit ettiği türün dişisi veya erkeği de olabilir. Kısacası mimikri, canlının kendine zarar verebilecek diğer türleri kandırmak veya manipüle etmek amacıyla kamuflaj davranışı sergilemesi ve uyarı sinyalleri oluşturmasıdır. Doğada bu mekanizma temelde avcılara karşı bir savunma olarak geliştirilmiş olsa da avcıların da mimikri sayesinde avlarının güvende hissetmelerini sağlayarak onları kandırdıkları örnekler bulunmaktadır.

BAFTA ve RTS Ödüllü BBC belgeseli Paralel Evrenler, Paralel Hayatlar, Eels grubunun baş solisti Mark Oliver Everett'in babası; paralel evrenler teorisini ortaya atan ünlü fizikçi III. Hugh Everett’i daha yakından tanımaya çalışmasını içeriyor. Hem kuantum dünyasına hem de babasının dünyasına uzak olan Mark, onunla yaşadığı kopuk ilişkiyi kenara bırakıp teorinin önemini, fizik dünyasına nasıl bir boyut getirdiğini anlamak ve onu daha yakından tanımak için bu cesaret gerektiren yolculuğa çıkıyor.

Belgeseli Türkçe altyazılı izlemek için tıklayın.