Eski bir müzisyen şakası şöyle der: “Üç tip davulcu vardır: Sayabilenler ve sayamayanlar.”

Müziğin eski çağlardan beri bazı ruhsal sorunların tedavi edilmesinde gerek ana etken, gerekse yardımcı olarak kullanıldığını bilmekteyiz. Günümüzde de benzer çalışmalar sürdürülmekte ve müzik terapisi doktorlar tarafından tavsiye edilmektedir. Bunu belki de tıbbın söylemesine gerek kalmadan bizler zaten uygulamaktayız. Stres altında kaldığımızda, öfkelendiğimizde veya konsantrasyon sorunları yaşadığımızda müziğin bize yardımcı olacağını umuyoruz.

Büyük Göller (İng: "Great Lakes"), Kuzey Amerika'da, Kanada-ABD sınırında bulunan, birbirine bağlı 5 tatlısu gölünden oluşuyor. Bu göller topluluğu, Dünya'daki tatlı su havzasının %21’ini oluşturuyor ve gezegenimizdeki en büyük tatlı su havzası olarak biliniyor. ABD ve Kanada’daki bu göller (Superior, Michigan, Huron, Erie ve Ontario gölleri), civarında yaşayan yaklaşık 40 milyon insana çeşitli ekosistem hizmetleri sağlıyor.

Ticari denizcilik, ticari balıkçılık ve hobi balıkçılığı endüstrisi için oldukça önemli olan bu göller, haliyle istilacı türler gibi dış tehditlere de fazlasıyla maruz kalıyor. Bu beş büyük gölde bildiğimiz yaklaşık 180 ayrı, göle özgü olmayan, dışarıdan tanıtılmış tür bulunuyor. Daha da önemlisi, Kanada ve ABD’de bilimsel camia ne kadar iyi olursa olsun, bu göllerin biyolojik çeşitliliğini anlamak adına çalışmalar yeni yeni yapılmaya başlandı.

AIDS (Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu), insan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) tarafından neden olan bir hastalık kompleksidir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan bu hastalık, dünya genelinde ciddi bir halk sağlığı sorunudur.

HIV enfeksiyonunun ilk belirtileri genellikle hafif ve belirsizdir, ancak enfeksiyon ilerledikçe belirtiler ciddileşir. Erken dönem belirtileri arasında ateş, lenf bezlerinde şişme, boğaz ağrısı ve cilt döküntüleri bulunur. HIV ilerledikçe, bağışıklık sistemi zayıflar ve kişi AIDS belirtileri geliştirebilir, bunlar arasında tekrarlayan enfeksiyonlar, kilo kaybı, kronik ishal ve bazı kanser türleri yer alır.

Bu yazıda matematikçileri 358 yıl boyunca uğraştıran bir problemden bahsedeceğiz. Riemann hipotezi, Poincaré sanısı gibi problemleri çözmek bir yana, problemin tanımını anlayabilmek bile çok fazla matematik bilgisi gerektirir. Öte yandan Fermat'ın (aslında "Ferma" diye okunur; dolayısıyla "Fermat'nın" şeklinde yazılması gerekir) son teoremini bir ilkokul çocuğu bile ilk görüşte anlayabilir. Bu kadar basit görünen bir problemin en büyük matematikçileri bile bu kadar zorlayacağı kimin aklına gelirdi?

Fermat'ın son teoremi arkasında çok derin bir matematik barındırmaktadır. Biz burada çok fazla detaya girmeden çözüme nasıl ulaşıldığını açıklamaya çalışacağız. a²+b²=c² denklemini sağlayan a, b, c üçlülerini bulmanızı isteseydik cevaben ne derdiniz? 3, 4, 5 veya 5, 12, 13 gibi değişik çözümleri saniyesinde söylerdiniz. Peki kuvvetler 2'den büyük tam sayılar olduğunda bu denklemi sağlayan üçlüleri bulun deseydik ne olurdu? Çok basit, bulamazdınız... Şöyle ki:

Karanfil (Syzygium aromaticum veya Eugenia caryophyllata), Myrtaceae familyasının bir üyesi olan, 10-20 m yüksekliğe kadar büyüyen, 100 yıl veya daha fazla yaşayabilen orta boy bir ağaçtır. Karanfil, eski ve değerli bir baharattır ve Türkiye'nin güneyinde bulunan sıcak iklimli bölgelerde yetişmektedir.

Karanfil taneleri, 10-17 milimetre uzunluğunda ve çivi biçiminde; keskin kokulu, yakıcı ve bahar lezzetlidir. Kabuğu gri, yapraklar elips şeklinde ve kıpkırmızı çiçeklerle bezelidir; kokuludur. Çiçekler, sepaller ile çevrili, etli bir hipantiyum ile hermafrodittir. Meyve, yaklaşık 2.5 santimetre uzunluğunda mor bir yemiştir (İng: "drupe"). Yaprakları yaz-kış yeşildir. Ağaç, 5-6 yaşına gelmeden önce ürün alınmaz. En iyi ürün, 10 yaş civarında alınır. Ağacın henüz açılmamış tomurcukları Haziran ve Aralık'ta toplanıp güneşte kurutulur.

Klinik terminolojilerde "mitomani" veya "pseudologia fantastica" olarak da bilinen patolojik yalan, kompulsif veya alışkanlık haline gelmiş, derin ve kronik bir yalan söyleme davranışıdır. Günlük yaşamın bir parçası olarak bireyler tarafından söylenen tipik yalanlardan farklı olarak patolojik yalanlar süreğen, orantısız ve herhangi bir kazanç elde edilemeyecek durumlarda bile söylenmeleriyle ayırt edilirler. Bu tür yalanlar "patolojik" olarak kabul edilir, çünkü yalnızca yalan söyleyen bireyin değil, aynı zamanda çevresindekilerin de hayatını bozar ve bu nedenle önemli psikolojik, sosyal ve bazen de yasal sonuçlar doğurur.

Patolojik yalancıların söylediklerinin doğru olmadığını anlayıp anlamadıkları net değildir. Bazı insanlar söyledikleri şeyler açıkça yanlış olsa bile bunlara inanırlar. Diğer patolojik yalancılar ise ancak yalanları kanıtlandığında yalan söylediklerini kabul ederler.

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

HMC Group Marketing Inc. firması, 17 Kasım 2023 tarihinde Listeria kontaminasyonu sebebiyle yaşanan salgın sonrası ürünlerini sahadan geri çektiğini duyurdu. Soruşturmayı CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) ile FDA (ABD Gıda ve İlaç Kurumu) birlikte yürüttü.

CDC'in duyurusunda, 17 Kasım itibariyle ABD'de California, Colarado, Kansas, Illinois, Michigan, Ohio ve Florida eyaletlerinde 11 vakanın etkilendiği bir Listeria salgını raporlandı. Salgından, tespit edilenden daha fazla sayıda eyaletin ve kişinin etkilendiği düşünülüyor. Çünkü birçok salgında olduğu gibi, bazı vakalar tıbbi yardıma gereksinim duymadan iyileşmiş olabilir veya başvurdukları sağlık merkezlerinde Listeria testi yapılmamış olabilir.

145 milyon yıl önce bir sauropod, muhtemelen epey sefil bir durumdaydı: Burnundan bol miktarda mukus salgısı akıyordu. Bu Jura devinin vücut sıcaklığı artmıştı; yani ateşi çıkmıştı! Büyük ihtimalle de uzun ve kaslı boynunu titreten öksürükler ile boğuşuyordu. Hastalığı o kadar ilerledi ki ölümüne bile neden olmuş olabilir! Öyle ki milyonlarca yıl sonra keşfedilen fosillerinde bile hastalığının izlerine rastlamak mümkündü!

Söz konusu sauropodun lakabı Dolly olarak kayıtlara geçti. Cary Woodruff, 2018 yılında Montana'daki Doğa Tarihi Müzesi’nde bu Diplodocus-benzeri otçulu incelerken boyun omurlarında bir tuhaflık sezdi! Omurları adeta bir brokoli gibi "şişmiş" pürüzlere sahipti. Yani hücrelerin çoğalması ve farklılaşması (proliferasyon) mevcuttu. Woodruff, şöyle diyor: