Eğer halen duymadıysanız, COVID-19 pandemisinin yükselişe geçtiği Mart 2020'de Netflix üzerinden yayınlanan Tiger King isimli "eğlencelik belgesel", o dönem ve sonrasında büyük bir seyirci kitlesine erişmişti. Belgeselde, "Joe Exotic" takma adını kullanan Joseph Maldonado-Passage isimli hayvanat bahçesi ve "egzotik havvan" sahibinin başından geçenler anlatılıyordu. Belgeselin isabetliliği, perspektifi, kanıtlara dayalı olup olmadığı ve bilimsel isabetliliği oldukça tartışmalı bir konu; ancak görünen o ki ABD savcılarının elinde, belgeselde yer alan ve almayan çok sayıda kişinin hayvan hakları ihlalinden yargılanması için yeterince kanıt var.

Belgeselde yer alan en meşhur isimlerden olan ve South Carolina eyaletinin en meşhur hayvanat bahçelerinden birisi olan Myrtle Beach Safari'nin sahibi Bhagavan "Doc" Antle da yaban hayat kaçakçılığı ve hayvan zulmü ile ilişkili 15 farklı suçtan yargılanacak.^[1] Virginia Bölge Savcılığı, 8 Ekim 2020'de Doc Antle'ın ayrıca yaban hayat kaçakçılığı komplosu kurmak, Soyu Tükenmekte Olan Hayvanlar Yasası'nı ihlal etmek gibi suçlardan da yargılanmasını istiyor.^[2] Yasaya göre, ABD'nin eyaletleri arasında aslan satışı yasaktır.

Siber taksonomi nedir ve ekoloji alanını nasıl geliştirecek?

Taksonomiyi ekologlar için daha da güvenilir bir bilgi kaynağı yapacak olan devrim niteliğindeki bir taksonomik uygulama üzerine çalışmalar devam etmektedir. Taksonomik bilginin nasıl oluşturulduğu, test edildiği, ona nasıl ulaşıldığı, üstüne nasıl düşünüldüğü ve kullanıldığı siber taksonominin ortaya çıkışıyla büyük ölçüde değişmektedir.

Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi ve Kuantum Teorisi, Evren’in nasıl işlediğini açıklayan iki temel kuramdır. Büyük ölçekli Evren’i açıklayan Genel Görelilik Kuramı’nda Einstein, uzay-zamanı bir kumaşa benzetir. Nasıl ki dört tarafından tutularak gerilmiş bir kumaşın ya da bir örtünün üzerine ağır bir cisim bırakırsanız kumaş ağırlıktan dolayı eğilir, işte kütle de uzay-zaman dokusunu benzer şekilde eğer. Buna “kütleçekimi” denir. Daha doğrusu, cisimlerin bu bükülmüş uzay-zaman dokusu içerisinden geçerken birbirlerine doğru hareket etme meyline "kütleçekim" denir. Yani, Evren’deki her şeyin kütleçekimi sebebiyle bir diğerinin üzerine düştüğünü söyler. Örneğin, topu bıraktığınızda, Dünya’nın yerçekiminden (kütleçekiminden) dolayı onun yere düşeceğini bilirsiniz. Ve bu size hiç de garip gelmez. 

Diğer taraftan, atomun ve atom altı parçacıklarının davranışlarını açıklayan Kuantum Teorisi’nde olaylar böyle işlemez. Daha açıklayıcı olmak için, örneğimizdeki topun atom altı bir parçacık olan bir elektron olduğunu düşünün. Atom altı dünyada bu topun konumu için “burada” veya “şurada” diyemezsiniz çünkü o “aynı anda” “her yerde”dir. Gelin bu durumu, atom altı dünyasından çıkarıp kendi dünyamıza taşıyalım. Diyelim ki şu anda, evinizdesiniz. Eğer atom altı bir parçacık olsaydınız aynı anda evde, işyerinizde, Everest’in tepesinde, kısacası her yerde, olabilirdiniz.

İlk yazımızda evrimin popülasyonlarla ilgili olduğunu ve evrimi anlamak için popülasyonları analiz edebilmemiz gerektiğini anlatmıştık. İkinci yazımızda ise bize her zaman fayda sağlayacak ve her an kullanabileceğimiz çok önemli bir matematiksel araç elde etmiştik: frekans hesabı. Eğer ki bunları unuttuysanız, lütfen önceki yazılarımıza göz atın. Ancak eğer ki bunları tam olarak anladığınızı düşünüyorsanız, artık frekansları kullanarak popülasyonları analiz etmeye başlayabiliriz demektir. Bir diğer deyişle; artık evrimi matematiksel olarak kavrayabilecek noktaya gelmişsiniz demektir. Öyleyse bilgilerimizi kullanmaya başlayalım.

Bu yazımızda, sizlere evrimsel biyolojinin bizlere kazandırdığı en önemli kavramlardan biri olan Hardy-Weinberg Dengesi (HW-Dengesi) konusundan bahsedeğiz. Bu öylesine önemli bir konudur ki; önemini vurgulamanın en kolay yolu şudur: Hardy-Weinberg Dengesi'nin varlığı bile tek başına evrimin bir doğa yasası olduğunun en net göstergesidir. Aslında bu cümleyi şöyle kurmalıydık: Hardy-Weinberg Dengesi'nin var olmaması, tek başına bile evrimin bir doğa yasası olduğunun en net göstergesidir. Bunun ilk etapta kafa karıştırıcı olduğunun farkındayız. "Nasıl yani? Söz konusu denge var mı, yok mu? Hangisi?" diye soruyor olabilirsiniz. Neden böyle bir ikilem yarattığımızı ve bu dengenin hem varlığının, hem de yokluğunun evrimin varlığına ispat olduğunu yazımızın sonunda anlayacaksınız. Öncelikle biraz ön bilgi verelim:

Her ne kadar bu görsel esprili bir şekilde insanları iki kategoriye bölüyor olsa da, aslında anlatmak istediği şey gerçekten çok değerli. Çünkü bilim insanını "bilim insanı" yapan en önemli özellik, kendisinden öncekilerin yaratımlarının sonucunda ortaya çıkan devasa bilgi birikiminden edindiği deneyimi kullanarak, elindeki yetersiz verilerden isabetli bir şekilde yola çıkarak doğru sonuçlara varabilme becerisidir.

Eldeki veriler her zaman eksiktir ve her daim eksik olacaktır. Ancak araştırma merakına susamış eğitimli bir beyin, eldeki verileri nasıl ve ne biçimde okuması gerektiğini bilecek, bir sonraki adımları yol belirsiz de olsa isabetle takip edebilecektir. Bunun en güzel örneği, eksik fosil kaydına rağmen evrimsel tarihi büyük bir netlikle ortaya koyabiliyor olmamızdır.

Futurama çizgi filminin “Benda Tutsağı” bölümünde bir profesörün anlattığı, zihin değiştiren bir hikaye anlatılıyor. Profesör Cavan bir vücut ister ve Amy güçlü, ince bir vücut ister, bu yüzden fikir alışverişinde bulunmaya karar verirler. Ancak daha sonra eski bedenlerine dönmek isterler ancak cihazdaki bir sorun onları engeller. Çünkü bu yapı aynı anda yalnızca iki kişinin fikrini değiştirmesine olanak tanıyacaktı. Böyle bir süreç bir robotun katılımıyla gerçekleşir. Artık psişik değişimler yaşayan 7 beden ve kendilerine ait zihinleri olmayan 9 beden vardı. Bu sorunu çözmek Ken Keeler’a kalmıştı. Keeler, bu yapıyı kullanan herhangi bir büyüklükteki grubun yalnızca 2 element ekleyerek orijinal durumuna dönebileceğini kanıtladı. Daha sonra bu kanıt Futurama teoremi veya Keeler teoremi olarak bilinmeye başlandı. Keeler kanıtlarını Futurama’nın bu bölümüyle ilişkilendirdi.