Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Virüslerle Bakteriler Arasındaki "Kayıp Halka": Pandoravirüs Nedir? Dev Virüsler Nasıl Evrimleşti?

Virüslerle Bakteriler Arasındaki "Kayıp Halka": Pandoravirüs Nedir? Dev Virüsler Nasıl Evrimleşti?
6 dakika
9,846
Tüm Reklamları Kapat

Nature Communications dergisinde yayımlanan "Yeni Keşfedilen Pandoraviridae Ailesinin Çeşitliliği ve Evrimi" başlıklı bir makale, evrimsel biyologlar için oldukça heyecan verici bulgular içeriyor. Pandoravirüs adı verilen dev virüsler, evrimsel süreçte körelmiş olan gen bölgelerini değiştirerek işlevsel genler üretiyorlar!

Dev virüsler, 2003 yılında ilk defa keşfedildiklerinde, onlara Mimiviridae adı verildi. Yani "taklitçi virüsler". Çünkü bu virüsler öylesine büyüktü ki, ilk başta küçük gram-pozitif bakteri oldukları zannedildi. Çünkü birçok virüs sadece birkaç nanometre boyundadır; ancak bu bakteri-benzeri büyüklükteki virüsler, sıradan virüslerden yüzlerce, hatta binlerce kat büyüktü.

Tüm Reklamları Kapat

Mikrometre boyutundaki çapları ve 1100'den fazla genleriyle Mimivirüsler, Acanthamoeba cinsi amipleri enfekte etmektedirler ve daha önceden bakteriler alanına özel olduğu düşünülen özelliklerin birçoğuna sahiptirler. Kıyaslama açısından, grip veya AIDS virüslerinin sadece 10 civarında geni olduğunu söyleyebiliriz.

Bu dev boyutları, bu virüslerin neden bu kadar yakın zamanda keşfedilebildiğinin de ana nedeni... Bilim insanları, mikrometre boyutunda virüsler bulmayı beklemiyorlardı; dolayısıyla araştırmıyorlardı. Ancak ilk dev virüsler keşfedildikten sonra, bu virüslerin yaşadığı bilinen amip vücutları daha detaylı incelenmeye başlandı. Sadece 10 sene içinde, yepyeni bir dev virüs ailesi keşfedildi: Pandoravirüsler!

Tüm Reklamları Kapat

Pandoravirüsler

Science dergisinde yayınlanan bir diğer makale ile uzmanlar, ilk keşfedilen Mimivirus'ten (sonradan verilen ismiyle Megavirus chilensis türünden) bile büyük ve genetik olarak karmaşık iki virüs keşfettiler:

  • Pandoravirus salinus: Şili'nin sahillerinde keşfedildi.
  • Pandoravirus dulcis: Avusturalya'nın Melbourne kentinde bir tatlısu havuzcuğunda keşfedildi.

Yapılan detaylı analizler, bu iki Pandoravirüs'ün daha önceki dev virüslerle hiçbir bağlantısının olmadığını gösterdi. Dahası, Pandoravirus salinus türünün genlerinin sadece %6-7 civarı, şimdiye kadar keşfedilen diğer virüsler veya hücresel organizmalar ile ortak proteinleri sentezliyor. Bu boyutlardaki bir genom ile P. salinus, virüslerin ökaryotik hücrelerden bile karmaşık olabileceğini göstermiş oldu. Pandoravirüslerin bir diğer sıradışı özelliği ise, alışılagelmiş virüslerin temel yapıtaşı olan kapsid proteinlerini salgılayan genlerinin olmamasıdır.

Tüm bu yeni özelliklerine rağmen Pandoravirüsler diğer virüslerin temel özelliklerini taşıyorlar: ribozomları yok, enerji üretmiyorlar ve bölünmüyorlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

P. salinus türünün proteomu (tüm proteinleri) üzerinde yapılan bu sarsıcı çalışma, virüste üretilen proteinlerin, virüsün genomuna bakarak tahmin edilenlerle ile uyumlu olduğunu gösterdi. Dolayısıyla Pandoravirüsler de gezegenimizdeki tüm diğer türler tarafından paylaşılan aynı genetik kodu kullanıyor.

Bu çalışma, yeni yaşam alanları düşünülecek olursa, mikroskobik biyoçeşitlilikten öğrenebileceklerimizin sınırsızlığını gösteriyor. Birbirinden 15.000 kilometreyle ayrılan, farklı bölgelerde ama eşzamanlı olarak keşfedilen bu iki Pandoravirüs türü, bugüne kadar hiç keşfedilmemişti ve pek de nadir bulunan virüslere benzemiyorlar.

Bu türler, virüsler ile bakteriler arasındaki boşluğu kesin olarak dolduruyorlar: modern virolojinin 1950'lerde ileri sürdüğü bir dogma olan bu boşluğu...

Ayrıca bu çalışma, daha önceden tahmin edilen hücre-öncesi yapılara göre, canlılığın çok daha geniş bir çeşitlilikle başlamış olabileceğini gösteriyor. Çünkü bu devasa virüsler, bilinen üç yaşam alanından hiçbirine eşdeğer değiller: ökaryotlar, bakteriler ve arkeler.

Pandoravirüslerden kısa bir süre sonra da, üçüncü bir aile keşfedildi. Aslında bu aileye dair tanı, 2008 yılında, kontakt lens nedeniyle enfekte olmuş bir kadının gözündeki amiplerde bulunmuştu; ancak bunların dev virüslerden kaynaklandığı ancak 2015 yılında tespit edilebildi.

Tüm Reklamları Kapat

Bu dev virüslerin, genomları da kendileri gibi büyüktür. Birçok virüsün büyük genomlara ihtiyacı yoktur; çünkü enfekte ettikleri organizmaların genlerini kullanarak ihtiyaçlarını giderirler. Ancak hem Mimivirüslerin, hem de Pandoravirüslerin devasa genomları bulunuyor. Örneğin şu anda rekoru elinde bulunduran Pandoravirus salinus türünün genom büyüklüğü 2,473 kilobaz (2.4 milyon baz) çifti uzunluğunda. Elbette bu, örneğin 3 milyon kilobaz uzunluğundaki insan (Homo sapiens) gibi canlıların genomları yanında aşırı küçük. Ama yine de ortalamada 10 kilobaz çifti uzunluğunda olan virüs genomları yanında ne kadar büyük olduğu aşikar. Peki bu devasa genomlar neden evrimleşti?

Dev Genomlar, Dev Virüslerin Evrimini Aydınlatıyor

Araştırmacılar, bu dev virüslerin dev genomlarına bakarak, sıradışı virüslerin nasıl evrimleştiğini anlamaya çalışıyorlar. Söylediğimiz gibi, dev virüslerin genomlarının sadece %6-7 civarı diğer organizmaların genomları ile uyuşuyor. Bu durum, dev virüslerin apayrı bir evrimsel yolağa girdiklerini gösteriyor.

Evrim Ağacı'nın spesifik bir dalında evrimleşip, diğer türlerde bulunmayan genlere öksüz genler denilmektedir. Bu, sıradışı bir durum değildir; evrim tarihindeki birçok türün evriminde, kendilerine özgü ve başka hiçbir türde bulunmayan genler evrimleşmiştir. Ancak sıradışı olan, bu kadar çok sayıda öksüz genin tek bir ailede bulunmasıdır.

Daha önce, dev virüslerde öksüz genleri araştırmak mümkün değildi; çünkü yeterli sayıda tür henüz keşfedilmemişti. Ancak yeni keşfedilen Pandoravirüslerle birlikte bu ailedeki tür sayısı 6'ya çıkmış oldu. Böylece karşılaştırmalı genomik araştırmalarının da önü nihayet açılmış oldu.

Tüm Reklamları Kapat

Eşsiz Genler Evrime Darbe Vuruyor mu?

Araştırmacıları en çok şaşırtan ilk şey, hangi öksüz gene bakarlarsa baksınlar, bu genlerin diğer dev virüslerde eşlerinin bulunmuyor olmasıydı. Sadece Pandoravirüsler arasında da değil; bu genleri diğer türlerde de bulmak mümkün değildi. Bu, bazı anaakım ve bilim karşıtı medya organizasyonlarında, evrimsel biyolojiyi "zayıflatan" bir "darbe" olarak sunuldu. Halbuki iş, burada bitmiyordu. Medya kaynakları, art niyetli bir şekilde araştırmanın ikinci ayağını görmezden geliyorlardı.

Elbette Hayır!

Genlere daha yakından bakan araştırmacılar, dev virüslerin öksüz genlerinde, kodlamaya yaramayan, körelmiş ve işlevsiz "genler arası" (intergenik) bölgeler buldular. Bu bölgeler, oldukça karmaşık ve anlamsız gen bölgeleridir. Çoğu zaman evrimsel sürecin artıkları ve körelmiş yapıları, bu "hurda DNA" kısımlarında saklanır ve nesilden nesile aktarılır. Bu durumda Pandoravirüslerin işlevsel genlerinin bu düzeyde intergenik bölgelere benzemesi ne anlama gelebilirdi?

Bunun en olası açıklaması şuydu: Pandoravirüslerin evriminde, işlevsiz intergenik bölgeler, yeniden işlev kazanacak şekilde değişmekteydi! Yani bu dev virüsler, işlevsiz gen kütüphanesini kullanarak, yepyeni genler üretebilmektedir. Evrimlerini aslen sürdüren olgu da bu hızlı değişen gen bölgeleridir.

Araştırmanın baş yazarı ve Yapısal ve Genomik Bilgi Laboratuvarı'ndan Jean-Michel Claverie, bu konuyla ilgili oldukça açık konuşuyor:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Buram Buram Kuram

Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Tonguç Rador’un bu kitabı evrensel fizik sabitleri, kütleçekim, genel görelilik, kuantum alan kuramı, nedensellik ve yapay zekâ gibi başlıklarda kısa ve özlü yazılardan oluşmaktadır.

  • Yazar: Tonguç Rador
  • Yayın Tarihi: 25.06.2021
  • Baskı Sayısı: 1. Baskı
  • Sayfa Sayısı: 80
  • Cilt Tipi: Karton Kapak
  • Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
  • Boyut: 13.5 x 21 cm
  • ISBN: 9786057050908
Devamını Göster
₺85.00
Buram Buram Kuram
  • Dış Sitelerde Paylaş

Eğer bu açıklamamız doğruysa, dev virüs genlerinin evrimsel geçmişine yönelik uzun araştırmalar nihayet sonlanacak demektir.

Eğer bu açıklama doğruysa, dev virüsler biyolojinin ilginç bir alt kümesi olarak bilim tarihinde yerini alacak: Bu türler, halihazırda evrimleşmiş ama sonradan körelmiş gen bölgelerini sürekli değiştirerek, yepyeni genler üretebilen varlıklardır.

Araştırmaların Yönü Ne Tarafa?

Artık "dev virüsler" diye bir varlık grubu olduğunu biliyor olduğumuz için, nereye bakarsak bakalım onları görmeye başladık. 2018'in başlarında, Brezilya'da 2 yeni Mimivirüs türü keşfedildi. Bu türlerin de oldukça karmaşık genleri olduğu anlaşıldı.

Eğer bu dev virüsleri daha yakından tanımayı başarırsak, biyolojinin bu son derece sıradışı türlerinin nasıl evrimleştiğini ve bunun bilim için ne anlama geldiğini daha iyi anlayacağız.

Elbette dev virüslerin özelliklerine dair araştırmalar devam ediyor. Araştırmaların ne yöne gideceğini ise, bu alandaki araştırmaların yeni sonuçları belirleyecek.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
16
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 13
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • Muhteşem! 5
  • Tebrikler! 5
  • Bilim Budur! 4
  • Umut Verici! 4
  • İnanılmaz 2
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • M. Legendre, et al. (2018). Diversity And Evolution Of The Emerging Pandoraviridae Family. Nature Communications. | Arşiv Bağlantısı
  • Phys.org. Pandoravirus: Giant Viruses Invent Their Own Genes. (15 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2018. Alındığı Yer: Phys.org | Arşiv Bağlantısı
  • M. Mcrae. These Abnormally Huge Viruses Create Their Own Genes, Defying Standard Biology. (15 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2018. Alındığı Yer: ScienceAlert | Arşiv Bağlantısı
  • CEA. Pandoravirus: Missing Link Discovered Between Viruses And Cells. (14 Ekim 2013). Alındığı Tarih: 28 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 14:34:39 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7200

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Virüslerle Bakteriler Arasındaki "Kayıp Halka": Pandoravirüs Nedir? Dev Virüsler Nasıl Evrimleşti?. (15 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7200
Bakırcı, Ç. M. (2018, June 15). Virüslerle Bakteriler Arasındaki "Kayıp Halka": Pandoravirüs Nedir? Dev Virüsler Nasıl Evrimleşti?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7200
Ç. M. Bakırcı. “Virüslerle Bakteriler Arasındaki "Kayıp Halka": Pandoravirüs Nedir? Dev Virüsler Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 15 Jun. 2018, https://evrimagaci.org/s/7200.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Virüslerle Bakteriler Arasındaki "Kayıp Halka": Pandoravirüs Nedir? Dev Virüsler Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 15, 2018. https://evrimagaci.org/s/7200.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close