Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Süperkıta Pangaea Hiç Kırılmamış Olsaydı, Ne Olurdu?

Süperkıta Pangaea Hiç Kırılmamış Olsaydı, Ne Olurdu? The Verge
2 dakika
21,007
Podcast
4:28
Funda Başak
Seslendiren
19
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Günümüzün 7 kıtası bundan yaklaşık 300 milyon ila 200 milyon yıl kadar önce “Süperkıta (Pangaea)” adında tek bir kara parçası olarak birbirine bağlıydı. “Levha tektoniği” denilen yerkabuğu hareketleri sebebiyle kıtalar zaman içerisinde birbirinden ayrıldı. Gerçekten de dünya haritasına baktığımızda kıta kenarlarının (örneğin, Güney Amerika’nın doğusu ile Afrika’nın batısı), tıpkı bir yapbozun parçaları gibi, birbiri içerisine geçecekmişçesine uyumlu olduklarını görürüz. 

Peki Süperkıta hiç kırılmamış olsaydı, ne gibi etkileri olurdu? 

Tüm Reklamları Kapat

Hiç şüphe yok ki yaşam daha az çeşitliliğe sahip olurdu çünkü var olan türlerden yeni türlerin ortaya çıkması demek olan “türleşme”nin temel faktörlerinden biri de “coğrafi izolasyon”dur. Coğrafi izolasyon, canlıları farklı seçilim baskılarına tabi tutarak yeni özelliklerin evrimini sağlar. Örneğin, yaklaşık 160 milyon yıl önce Süperkıta’nın güney yarısında bulunan Gondwana’dan ayrılmış olan Madagaskar adasını ele alalım. Uluslararası Doğal Çevreyi Koruma Örgütü (Conservation International) verilerine göre, bu adada evrimleşmiş bitki ve memeli türlerinin çoğu başka hiçbir yerde bulunmamaktadır. 

Ayrıca, Süperkıta’nın en iç kesimleri fazlasıyla sıcak ve kurak olurdu. Ohio Üniversitesinde Yerbilimleri profesörü olan Damian Nance şöyle söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Pangaea’nın devasa büyüklüğü sebebiyle nem yüklü bulutlar, kara parçasının en iç kesimlerine doğru ilerlerken nemin çoğunu kaybederlerdi. Bu da yaşam olasılıklarının bir hayli kısıtlanmasına neden olurdu.

Aşırı büyük kütle Süperkıta, Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşü sebebiyle, kutuplardan uzaklaşarak daha çok Ekvator bölgesinde konuşlanırdı. Gezegenimizin en sıcak yeri olan Ekvator’un iklimine en çok hangi canlılar uyum sağlardı diye sorarsanız, bu canlı grubu, yüksek ihtimalle, sürüngenler olurdu. 

Yerkabuğu Hareketleri Olmasaydı, Ne Olurdu?

Aslında tüm bu spekülasyonların temeli “tektonik levha hareketlerine” dayanıyor. Öyle ya, yerkabuğu hareketlerinin (levha hareketlerinin) o süper gücü olmasaydı Süperkıta da parçalanmayacaktı. O halde soralım: Ya yerkabuğu hareketleri olmasaydı?

  • Depremler, volkanik patlamalar ve tsunamiler olmazdı.
  • Dağlar oluşmazdı. Dağların yokluğunda ise bir hava koşulu olan aşırı güçlü tornadolar, bir zımpara gibi, çıkıntı kabul edilebilecek tüm yeryüzü şekillerini en nihayetinde düzleştirirdi. Yüksekliğin olmayışı nehirlerin akışını değiştirip onları daha durgun yapardı. Ayrıca, yüksek bir kaynaktan dökülen nehirlerin olmayışı aşındırmayı en aza indirerek daha pürüzsüz bir toprak oluşumuna yol açardı.
  • Yüksek dağlar bulutları tutarak hava modelleri (koşulları) oluşturur. Ancak dağlar olmasaydı, muson yağmurları gibi bazı hava modelleri oluşamazdı. Yerkabuğu hareketleri okyanus akıntılarını da etkilediğinden, tektonik hareketlerin olmayışı okyanus sirkülasyonunu (dolaşımını) ciddi derecede sekteye uğratırdı. Bu da hava ve iklim koşullarını oldukça etkilerdi.
  • Karbon, Dünya üzerindeki sıcaklığı dengede tutar. Karbon çevrimini ayakta tutan tektonik hareketler olmasaydı karbon, volkanik patlamalarla salımından ziyade, toprakta daha çok tutulurdu ve bu da uzun dönemde Dünya’nın soğumasına neden olurdu. Sonuç olarak, canlı çeşitliliği bir hayli azalırdı.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
26
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 26
  • Muhteşem! 14
  • Merak Uyandırıcı! 12
  • İnanılmaz 9
  • Bilim Budur! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Korkutucu! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 22:00:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4316

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Ş. Özdil, et al. Süperkıta Pangaea Hiç Kırılmamış Olsaydı, Ne Olurdu?. (11 Nisan 2016). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4316
Özdil, A. Ş., Ölez, Ş. (2016, April 11). Süperkıta Pangaea Hiç Kırılmamış Olsaydı, Ne Olurdu?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4316
A. Ş. Özdil, et al. “Süperkıta Pangaea Hiç Kırılmamış Olsaydı, Ne Olurdu?.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, 11 Apr. 2016, https://evrimagaci.org/s/4316.
Özdil, Ayşegül Şenyiğit. Ölez, Şule. “Süperkıta Pangaea Hiç Kırılmamış Olsaydı, Ne Olurdu?.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, April 11, 2016. https://evrimagaci.org/s/4316.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close