Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Dünyada Kaç Deniz, Kaç Okyanus Var? Denizler ile Okyanusları Nasıl Ayırt Ediyoruz?

Akdeniz, ABD'de Olsaydı Dünya Haritası Neye Benzerdi?

Dünyada Kaç Deniz, Kaç Okyanus Var? Denizler ile Okyanusları Nasıl Ayırt Ediyoruz?
Bir balinanın kuyruğunun arka planında okyanus üzerinde biriken çöpler görülüyor.
5 dakika
87,023
Tüm Reklamları Kapat

Gezegenimizin %70'i sularla kaplıdır; bunu ilkokulda öğreniriz. Peki ya bu su kütleleri hakkında ne kadar biliyoruz?

Denizleri tanımlayabilmek için, bir adım geri atıp, öncelikle okyanusları tanımlamamız gerekmektedir: Okyanus, çok geniş bir alanı kaplayan su birikintisi olarak tanımlanmaktadır. Genellikle denizlerden çok daha büyük olan su birikintileri için kullanılmaktadır. Okyanuslar, büyük kara parçalarını birbirinden ayıran su birikintileridir.

Tüm Reklamları Kapat

Denizler ise, okyanuslardan çok daha küçük olan ve genellikle okyanuslar ile karaların buluştuğu bölgede yer alan su birikintileridir. Denizlerin etrafı genellikle karalar ile sarılıdır. Bu tanımların tek istisnası Sargasso Denizi'dir; çünkü bu deniz sadece okyanus akıntıları ile tanımlanmaktadır.

Dünya üzerindeki deniz ve okyanusların sayısı pek net değildir. Çünkü teknik olarak, Dünya üzerinde tek bir okyanus vardır; ancak biz insanlar, onu geleneksel olarak 4-5 alt okyanusa bölmekteyiz (Pasifik, Atlas, Hint, Arktik ve Antarktik gibi). Dünyadaki deniz sayısı ise daha da tartışmalıdır; çünkü denizlerin tek ve evrensel bir tanımı bulunmamaktadır. Buna rağmen, Dünya üzerinde 50 civarında deniz olduğu kabul edilmektedir ve bunların her biri, oldukça farklı özelliklere sahiptir.

Tüm Reklamları Kapat

Denizlerimizi Tanıyalım

Dolayısıyla denizlerimizi tanıyacaksak, belki de tek tek sıralamak yerine, denizlere yönelik olarak bazı genel sorular sormak daha öğretici olacaktır. Gelin bunu yapalım ve denizlerimizi biraz daha yakından tanıyalım:

En Küçük Deniz Hangisi?

Gezegenimiz üzerindeki en küçük denizin hangisi olduğu net değildir; ancak ülkemiz sınırlarında bulunan Marmara Denizi, en iyi adaylardan birisidir. Marmara Denizi'nden sonra sırasıyla Kortez Denizi, Pers Körfezi, Baltık Denizi ve Sarı Deniz gelmektedir.

Marmara Denizi
Marmara Denizi
Wikimedia

Ancak bunlardan sonra karşımıza çıkan, 2.261 milyon kilometre karelik alanı kaplayan Bering Denizi'dir. Alaska ve Siberya arasında yer alan bu deniz, özellikleri kışları aşırı zorlu iklimler yaşar. Bu deniz içerisinde şu anda 400'den fazla balık türü yaşamaktadır. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Akdeniz'i Daha Yakından Tanıyın!

"Deniz" denince bizlerin aklına, 2.509 milyon kilometre kare alanıyla Akdeniz gelmektedir. İlginç bir şekilde, Akdeniz'in bu devasalığına rağmen Atlas Okyanusu'na açılan açıklığı (Cebelitarık Boğazı) sadece 17 kilometre genişliğindedir. Ortalama derinliği 1.5 kilometre olan Akdeniz'in İngilizce adı olan "Mediterranean", Latincede "Dünya'nın ortasında" veya "iç karada" anlamına gelmektedir. Avrupalılar'ın, Avrupa'yı merkez alarak çizdikleri haritalarda ortada yer alan devasa bir deniz olmasından ötürü bu ismi almıştır.

Akdeniz üzerinden her gün geçen 300 civarındaki petrol tankeriyle, her yıl ortalama 370 milyon ton petrol taşınmaktadır. Ne yazık ki Akdeniz'in son birkaç on yılda giderek daha sıcak ve tuzlu hale gelmesi, Küresel İklim Değişikliği'nin doğrudan bir sonucudur ve bu değişimi giderek hızlandıran faktörlerden de birisidir.

Mesela, fotoğrafta görüldüğü gibi, Akdeniz'i Kuzey Amerika'yla kıyaslayacak olsak pratik olarak ABD'yi boydan boya kaplayacağını biliyor muydunuz? 

Karayip Denizi

Bir diğer meşhur deniz olan Karayip Denizi ise, 2.514 milyon kilometre kare alana yayılmaktadır. Bu denizin sıcaklığı yaklaşık 24 derecedir ve yıl boyunca oldukça sabit kalmaktadır. Bu nedenle Atlas Okyanusu'nun en meşhur turistik mekanlarından birisi haline gelmiştir. Karayip Denizi'nde bulunan ve saat yönünün tersine olan akıntılar, durmaksızın devam eden depremler ve volkanik faaliyet gibi doğal özellikleri, Karayipler'i eşsiz bir yaşam alanı haline getirmektedir. 

Karayip Denizi
Karayip Denizi
Wikimedia

Güney Çin Denizi

Güney Çin Denizi, kimi zaman politik açmazlarla gündeme gelen meşhur bir diğer dennizdir. 2.973 milyon kilometre alanı kaplayan bu deniz üzerinde sayısız ada ve adacık bulunur. Bu adaların büyük çoğunluğunda insanlar yaşamamaktadır ve halen bu adaların kime ait olduğu konusunda anlaşmazlıklar sürmektedir. Bu deniz içerisinde bulunan ve Spratly Adaları civarında bulunan 100 kadar ufak adada, bol miktarda balık ve petrol bulunmaktadır. Şu anda bu adalar üzerinde Çin, Tayvan, Vietnam, Melezya ve Filipinler hak iddia etmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Güney Çin Denizi
Güney Çin Denizi
Wikimedia

Arap Denizi

3.861 milyon kilometrelik alana yayılan Arap Denizi'ne kıyısı olan ülkeler arasında Hindistan, Yemen, Umman, İran, Pakistan, Maldivler ve Somalya bulunmaktadır. Asırlar boyunca Hindistan ve Avrupa ülkeleri arasındaki ticaretin kalbinde yer almış olan bu deniz, aynı zamanda "Arap Geceleri" isimli folklorik hikayelere de ilham kaynağı olmuştur.

Arap Denizi
Arap Denizi
Encyclopedia Britannica

Okyanuslarımızı Tanıyalım!

Bu noktadan sonra ise denizlerden çıkarak, okyanuslara geçiş yapmaktayız.

Kuzey (Arktik) Okyanusu

Karşımıza çıkan en küçük okyanus, Arktik Okyanusu'dur. 13.2 milyon kilometre kare alana yayılan bu okyanus, Avrasya ve Kuzey Amerika tarafından sarılmaktadır. Kabaca ortasında ise Kuzey Kutbu yer alır. Arktik Okyanusu'nda yaşayan sayısız canlı arasında, soyu tükenme tehdidi altında olan manateler, deniz aslanları, foklar, kaplumbağalar ve balinalar da bulunmaktadır. Her ne kadar bu okyanusun büyük bir kısmı buzullarla kaplı olsa da, Küresel İklim Değişimi'ne bağlı olarak bu buzullar dikkate değer biçimde azalmıştır. Tarihteki en az miktardaki buzul, 16 Eylül 2007'de ölçülmüştür.

Arktik Okyanusu
Arktik Okyanusu
NOAA

Güney (Antarktika) Okyanusu

52.646 milyon kilometre kareye yayılan Güney (veya Antarktikta) Okyanusu ise, Antarktika kıtasının etrafını sarmaktadır ve batıdan doğuya doğru akan akıntılara sahiptir. Tıpkı Arktik Okyanusu gibi birçok türe ev sahipliği yapan bu okyanus, albatros gibi soyu tükenme tehdidi altında olan dev kuşları da barındırmaktadır. Bu kuşların, antik halk hikayelerinde, ölmüş denizcilerin ruhları olduğuna inanılmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Güney Okyanusu
Güney Okyanusu
Blue Growth

Hint Okyanusu

Bir sonraki okyanusumuz Hint Okyanusu... 73.555 milyon kilometre kare alana yayılı bu okyanus, Afrika'nın doğusunda, Asya'nın güneyinde, Avustralya'nın batısında, Antarktika'nınsa kuzeyinde yer alır. Gezegen üzerindeki en sıcak okyanustur. Oldukça tuzlu olan Hint Okyanusu üzerinde bulunan Madagaskar Adası, Dünya'nın en büyük 4. adasıdır (ilk üç sırasıyla Grönland, Yeni Gine ve Borneo'dur). Hint Okyanusu'nun sakin suları, ticaretin yılın daha erken dönemlerinde açılabilmesini mümkün kılmaktadır. Bu sakinliğine rağmen Hint Okyanusu, tarihin gördüğü en yıkıcı tsunamilerinden birine ev sahipliği yapmıştır. 26 Aralık 2004'te meydana gelen bir okyanus altı depremi, Hint Okyanusu kıyılarını döven tsunamiler yaratmıştır ve 226.000'dan fazla insanı katletmiş, 1 milyondan fazla insanı evsiz bırakmıştır.

Hint Okyanusu
Hint Okyanusu
Encyclopedia Britannica

Atlantik (Atlas) Okyanusu

Son iki ise meşhur Atlantik ve Pasifik Okyanusları. Bu ikili arasından ufak olan, Atlas Okyanusu olarak da bilinen Atlantik Okyanusu... 86.5 milyon kilometre kare alana yayılan bu okyanus, Dünya'nın %21'ini kaplamaktadır. Kuzey ve Güney Amerika'yı, Avrupa ve Afrika'dan ayıran bu okyanus, aynı zamanda gezegenimizin en genç okyanusudur; yani jeolojik olarak en son (günümüzden 200-150 milyon yıl önce, Jura Devri'nde) oluşmuştur.

Atlantik (Atlas) Okyanusu
Atlantik (Atlas) Okyanusu
On the World Map

Pasifik Okyanusu

Dünya üzerindeki en büyük okyanus, Pasifik Okyanusu'dur. 166.2 milyon kilometre kare alana yayılan bu okyanus, Güney Okyanusu, Asya ve Avustralya arasında yer alır. Pasifik Okyanusu içerisindeki su miktarı, Atlas Okyanusu'nun yaklaşık 2 katı kadardır! Aynı zamanda tabanı jeolojik olarak en yaşlı olan okyanus da Pasifik'tir. Portekiz Dili'nde "sakin" anlamına gelen Pasifik, günümüzden 200 milyon yıl kadar önce oluşmuştur.

Pasifik Okyanusu
Pasifik Okyanusu
Reddit

Gezegenimizdeki toplam okyanus hacminin 1.332 milyar kilometre küp olduğu hesaplanmaktadır. Yani bütün suları alıp bir küp içerisine sığdıracak olsak, kübün bir kenarı 1100 kilometre olurdu. Yani kabaca, Ankara ile Yüksekova arasındaki mesafe kadar! Gezegenimizdeki okyanusların ortalama derinliği ise 3682 metredir (3.5 kilometre kadar).

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
16
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Muhteşem! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Grrr... *@$# 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Sıkça Sorulan Sorular

Denizler, okyanuslardan daha küçük su birikintileridir ve genellikle okyanuslar ile karaların buluştuğu yerlerde bulunurlar. Okyanuslar ise, büyük kara parçalarını birbirinden ayıran, genellikle daha büyük su birikintileridir.

Teknik olarak Dünya üzerinde tek bir okyanus vardır ama geleneksel olarak bu 4-5 alt okyanusa ayrılır. Dünyadaki deniz sayısı tartışmalıdır; ancak genellikle 50 civarında deniz olduğu kabul edilir.

Akdeniz, 2.509 milyon kilometre kare alana yayılır ve İngilizce çevirisi olan "Mediterranean" kelimesi "Dünya'nın ortasında" anlamına gelir. Küresel İklim Değişikliği sebebiyle son yıllarda daha sıcak ve tuzlu hale gelmiştir.

Karayip Denizi, 2.514 milyon kilometre kare alana yayılır, sıcaklığı 24 derece civarındadır ve yıl boyunca sabit kalır. Atlas Okyanusu'nun en popüler turistik mekanlarından birisidir.

Arap Denizi, Hindistan ve Avrupa arasındaki ticaretin kalbinde yer alır ve "Arap Geceleri" hikayelerine ilham kaynağı olmuştur. 3.861 milyon kilometrelik alana yayılır.

Arktik Okyanusu, 13.2 milyon kilometre kare alana yayılan ve Avrasya ile Kuzey Amerika tarafından çevrelenen, Dünya üzerindeki en küçük okyanustur.

Hint Okyanusu, 73.555 milyon kilometre kare alana yayılan ve gezegenimizdeki en sıcak okyanustur. Ayrıca Madagaskar Adası bu okyanus üzerinde yer alır.

Atlantik Okyanusu, 86.5 milyon kilometre kare alana yayılır ve Dünya'nın !'ini kaplar. Ayrıca Kuzey ve Güney Amerika'yı Avrupa ve Afrika'dan ayıran, Dünya'nın en genç okyanusudur.

Pasifik Okyanusu, 166.2 milyon kilometre kare alana yayılan ve Dünya'nın en büyük okyanusudur. İçerisindeki su miktarı, Atlantik Okyanusu'nun yaklaşık 2 katı kadardır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 10:04:31 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5126

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Dünyada Kaç Deniz, Kaç Okyanus Var? Denizler ile Okyanusları Nasıl Ayırt Ediyoruz?. (22 Mayıs 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5126
Bakırcı, Ç. M. (2017, May 22). Dünyada Kaç Deniz, Kaç Okyanus Var? Denizler ile Okyanusları Nasıl Ayırt Ediyoruz?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5126
Ç. M. Bakırcı. “Dünyada Kaç Deniz, Kaç Okyanus Var? Denizler ile Okyanusları Nasıl Ayırt Ediyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 22 May. 2017, https://evrimagaci.org/s/5126.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Dünyada Kaç Deniz, Kaç Okyanus Var? Denizler ile Okyanusları Nasıl Ayırt Ediyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 22, 2017. https://evrimagaci.org/s/5126.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close