Sihirli mantarlar (İng: "magic mushrooms") olarak anılan mantarlar, metaboliti yani metabolizması tarafından üretilen kimyasal bileşiği psilosibin (4-fosforiloksi-N,N-dimetiltriptamin) olan mantarlardır. Bu mantarlar, şapkalı mantar türlerini içinde bulunduran bazidiyomisetler (İng: "basidiomycetes") mantar grubunda yer alır. Genel kanının aksine, bir veya birkaç tane sihirli mantar türü yoktur: Sihirli mantarlar, 200'den fazla farklı mantar türünü içerir! Bu mantarların içerdiği psilosibin miktarları türe, mantarların yetiştiği ortama ve tükettiği besinlere göre değişiklik gösterir.

Psilosibin içeren mantarların insanlar tarafından 5,3 milyon yıldır kullanıldığı tahmin edilmektedir. Sihirli mantarlar, tarih boyunca çeşitli amaçlarla kullanıldığı gibi, çeşitli isimlerle de anılmıştır. Örneğin, dini ve iyileştirici ritüellerinde sihirli mantarları kullanan Güney Amerikalı Aztek yerlileri, bu mantarlara "Tanrı'nın eti" anlamına gelen "teonanacatl" adını vermiş ve mantarları "kutsal" kabul etmiştir. Bu isim, bu mantarların doğada bulunan sıradan mantarlardan farklı şekilde konumlandırıldığını, aynı zamanda manevi boyutlarının da bulunduğunu göstermektedir. Bu anlamda enteojen (İng: "entheogen") olduğu söylenebilen sihirli mantarlar, ruhani amaçlarla ritüellerde veya dini bağlamlarda kullanılmaktadır.

Acta Ethologica dergisinde yayınlanan bir çalışmada, Güney Amerika'da ilk kez amfibiler tarafından ultrasonik ses kullanımı kayıt altına alındı.^[1] Bu ayrıca birçok hayvan için kulak delici yoğunlukta olsa da insanlar tarafından duyulamayan bir tehlike çağrısı olarak yırtıcılara karşı ultrasonik ses kullanımının ilk belgesidir. Makalenin başyazarı Ubiratã Ferreira Souza şöyle anlatıyor:

Başka bir hipoteze göre ise çığlık, amfibiyi tehdit eden avcıya, bu örnekte Brezilya Atlantik Yağmur Ormanları'na endemik bir tür olan Yaprak çöp kurbağasına (Haddadus binotatus) saldırması için başka bir hayvanı çekmeyi amaçlıyor.

Uğur böcekleri, hepimizin küçüklükten beri aşina olduğu ve muhtemelen sevdiği bir böcek türüdür. Belki de bunun en önemli sebebi, genellikle kırmızı bir arka fonun üzerinde siyah renkte benekler bulunan ve bize oldukça güzel gözüken kanatlarıdır.

Fakat bu güzellik algısı, doğayla ilgili bir algı değildir; tamamen insan bilincinin bir sonucudur. Tam tersine, doğadaki gerçeklikle pek bir alakası olmadığı bile söylenebilir, çünkü doğada böylesine belirgin bir renge sahip olmak, potansiyel avcıların sizi fark etme ihtimalini artırır. Ne de olsa doğada, kırmızımsı renkler daha nadir bulunur ve havada uçan bir avcı kuş, yeşil yaprağın üzerine konmuş ufak bir uğur böceğini bile, sahip olduğu bu sıra dışı renkleri sayesinde kolaylıkla fark edebilir ve "güzel gözüken" bu renkler ve desenler, birdenbire uğur böceği için yüksek bir ölüm riski oluşturabilir. O halde, uğur böcekleri neden böyle bir güzelliğe sahiptir?

Beyin çipi, çoğunlukla felçli hastalarda uygulanmak üzere; oldukça küçük bir tasarıma sahip olan ve beyin yüzeyine yerleştirilen cihazlardır. Bu cihazlar sayesinde beyinde gerçekleştirilen aktivitelerin izlenmesi amaçlanır.

2016 yılında Elon Musk’ın kurduğu Neuralink şirketi ile birlikte sıklıkla konuşulmaya başlayan beyin çipleri aslında ilk defa gerçekleştirilmiş bir çalışma değildir. Aksine, 1960’lı yıllardan itibaren bu konuda yapılmış birçok çalışma bulunmaktadır. Bu konudaki ilk çalışmalar, beyindeki aktiviteleri takip edebilmek ve bunları belirli komutlara dönüştürebilmek için maymunlar üzerinde gerçekleştirildi. Günümüzde beyin çipleri ile ilgili yapılan çalışmalar genellikle 1970’li yılların başlarında ortaya çıkan "beyin-makine arayüzü" terimi ile anılmaktadır.

Homo sapiens, "Taksonomik Olarak İnsan" yazımızda da detaylarıyla ele aldığımız üzere, 275 milyon yıl kadar önce sürüngenlerden evrimleşmiş memeliler içerisinde, 47 milyon yıl kadar önce evrimleşmeye başlamış Primatlar takımı içerisinde bulunan ve son 6-7 milyon yıldır insansılar kolundan evrimleşerek günümüze gelmeyi başaran tek insan türüdür. Yani bu uzun yolculukta, ilk memelilerden günümüze kadar pek çok özellik değişmiş, bunların birikimi sayesinde önce primatlar dediğimiz iri beyinli memeliler evrimleşmeyi başarmış, bunların arasından bir kol da günümüz modern insanına doğru gitmiştir. Bu yoldaki değişimlerden başlıcaları morfolojik, anatomik, fizyolojik ve davranışsal değişimlerdir. Morfolojik değişimler insanın günümüzdeki dış görünümünün değişimini, anatomik değişimler organlarının yapısını, fizyolojik değişimler hücre, doku ve organları arasındaki ilişkileri, davranışsal değişimleri ise sosyal yapı içerisindeki etkileşimleri değiştirmiştir. Bu değişimlerin toplamı, günümüzde sadece insanı değil, her türü kendi atalarından farklılaştıran özelliklerdir. Örneğin bugün yaşayan bir tür, kendi atasından bu özelliklerin toplamı (ve hatta daha fazlası) çerçevesinde farklılaşmıştır, o ata tür ise kendisinden önceki atalardan... Bu böyle ilk canlılara kadar, cansızlıktan canlılığın evrimine kadar takip edilebilir.

İnsanın ve atalarının beslenme eğilimleri ve besinlere olan yaklaşımı da evrimsel süreçte değişmiştir. 6 milyon yıl kadar önce şempanzelerle ayrı yönlere doğru evrimleşmeye başladığımızdan beri, Thomas Hobbes'un tanımıyla "pis, zalim ve kısa" hayatlar yaşayan canlılar haline geldik (Hobbes, evrimleştiğimiz tarihi bilememiş olsa da, bu değişim tanımını Darwin'den bile 200 sene kadar önce yapabilmiş bir İngiliz filozofudur). Zekamızın evrimi pek çok şeyi iyileştirirken, bu iyileşmelerle kıyaslanmayacak miktarda fazla olan pek çok şeyi de kötüleştirdi. Ortalama ömrümüz bilim ve teknolojinin ilerlemesi ve özellikle tıp alanında yaptığımız keşifler sayesinde bundan 50.000 sene öncesine göre 3 katına kadar çıkarken; iklim, belki de canlılık tarihinde siyanobakterilerin evrimleştiği milyarlarca yıl öncesinden beridir ilk defa, tek bir tür tarafından, bu kadar köklü bir biçimde değiştirilmektedir. Dünya'nın milyarlarca yıldır süregelen doğal dengesini denklemin kendi tarafımıza düşecek şekilde değiştmeye çalışmaktayız ve bu işleri daha da karmaşık hale getiriyor. Ancak tüm bu değişimlerden yine en çok etkilenen türlerden biri yine biziz.

Queso Fresco; feta peynirine benzeyen, İspanya kökenli ancak Meksika mutfağında yaygın kullanılan taze bir peynir çeşididir. Hem inek hem de keçi sütünden yapılabilir. Meksika'da yaygın olarak çiğ sütten yapılmaktadır. Cotija peyniri ise, kökeni Meksika olup inek sütünden yapılan yarı sert bir peynirdir ve çorba, tako, salata gibi birçok gıdayla servis edilir.

Rizo Lôpez Foods marka üreticiye ait bu iki peynir kaynaklı bir Listeria monocytogenes salgını raporlanmıştır. CDC'nin (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve FDA (Gıda ve İlaç Dairesi) ortak yürüttüğü bu uzun soluklu salgının detaylarını inceleyelim.

Çok küçük yaşlarımızdan beri "kütle" ile "ağırlık" sözcüklerini eş anlamlı olarak kullanırız. Sonra bir anda okulda bunların farklı olduğu öğretilir. Peki kütle ile ağırlık arasındaki fark tam olarak nedir?

Kütle, bir nesnedeki madde miktarıdır; cisimlerin barındırdıkları atom sayısına ve çeşidine bağlı olarak belirlenir. Çoğu zaman kilogram (kg) veya gram (gr) birimiyle ölçülür. Örneğin 1 karbon atomunun kütlesi $1.9945\times 10^{-23}$ gramdır (veya Dalton birimiyle ölçmek isterseniz, 12 Daltondur; bir diğer deyişle $1\text{Da}=1.66053907\times 10^{-24}\text{gr}$ olarak verilebilir). Dolayısıyla eğer bu karbon atomlarından 1 trilyon kere trilyon tanesine (yani $10^{24}$ tanesine) sahipseniz, kütleniz 19.945 gram olacaktır. Daha kolay hayal edilebilir bir örnek verecek olursak, 1 litrelik su şişesi, 17 tane tenis topu, 5 tane hamster, 20 tane orta büyüklükte yumurta veya 70 tane boş kola tenekesi yaklaşık olarak 1 kilogram kütleye sahiptir. 

Bağımlı Kişilik Bozukluğu, insanların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak için başkalarına bağımlı olduğu, aşırı korku ve kaygı ile karakterize edilen bir C kümesi kişilik bozukluğudur. Bağımlı Kişilik Bozukluğu olan insanlar duygusal olarak diğer insanlara bağımlı hale gelir ve başkalarını memnun etmek için büyük çaba harcarlar.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu'na sahip kişiler muhtaç, pasif ve yapışkan davranışlar sergilemeye eğilimlidir ve ayrılma korkusuna sahiptirler. Semptomlar, erken yetişkinlikten önce başlar ve ilişkiler sona erdiğinde aşırı pasiflik, yıkım veya çaresizlik, sorumluluklardan kaçınma ve şiddetli boyun eğme gibi her şeyi içerebilir.

GİRİŞ

İnsanoğlu birbirleriyle savaş hali olmadığı müddetçe akıllı davranmaktan her zaman kaçınmıştır. Tarih boyunca savaş ve savunma ihtiyacını karşılamak amacıyla çeşitli silahlar geliştirmiş; kültürel, teknolojik ve stratejik evrimin izlerini geleceğe taşımıştır. Silah teknolojisinin evrimi, insanlığın savaş ve savunma stratejilerindeki sürekli değişim ve yenilik arayışını yansıtır. Barutsuz silahlarla başlayan ve barutlu silahlarla ivme kazanan bu gelişim, antik çağlardan modern döneme kadar farklı kültürlerin, toplumların ve milletlerin teknolojik ve askeri kapasitelerini şekillendirmiştir.

Fermantasyon, enzimlerin etkisiyle organik substratlarda kimyasal değişiklikler üreten metabolik bir süreçtir. Anaerobik bir süreçtir, yani oksijen yokluğunda gerçekleşir. Biyokimyada fermantasyon genellikle şeker moleküllerinin maya ve bakteri gibi mikroorganizmalar tarafından alkol ve asitlere parçalanması ile ilişkilendirilir. Bu süreç, gıda ve içecek üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Fermantasyon, mikropların bazı yiyecekleri metabolize etmesi olarak da düşünülebilir. Örneğin insanların yediği birçok şeyi maya ve bakteriler de yerler. Yiyeceklerini sindirmek için enzimler kullanırlar ve bu işlem, arkasında bazı yan ürünler bırakır.