Botulinum toksini ("botoks" veya kısaca "BoNT"), Clostridium botulinum ve yakın akrabası olan diğer bakteriler tarafından üretilen bir nörotoksindir. Aslen bir zehir olan bu toksin, uygun dozlarda verildiğinde kas-sinir bağlantısındaki akson uçlarından asetilkolin salgısını baskılayarak "yumuşak felç" (veya "flasid paralizi") denen bir duruma sebep olur.^[1] Toksinin vücutta gereğinden fazla birikmesiyse botulizm hastalığına neden olur. Dolayısıyla botulinum toksini Paracelsus ile ilişkilendirilen "İlacı zehirden ayıran dozdur." lafının en etkili örneklerinden biridir. 

Botulinum toksini, 30 yılı aşan bir süredir çeşitli alanlarda tedavide kullanılmaktadır. Bilinen 7 tipi olan Botulinum toksinin tedavide en çok kullanılan tipi BoNT-tip A ise ilk olarak Herman Sommer tarafından izole edilmiştir. Nöromasküler kavşağı bloke ettiği keşfedildikten sonra günümüzde oftalmojiden endodontiye tıp biliminin çeşitli alanlarında kullanılmaya başlanmıştır.

Şamanizm, uygulayıcısı olarak görülen şamanın, trans gibi değişmiş bir bilinç durumu yardımıyla ruhlar dünyasıyla irtibat kurabildiğine inanılan bir inanç sistemidir.^[1] Ruhlar dünyasıyla olan bu irtibatın ana amacı, ruhlar veya manevi enerjileri fiziksel dünyaya yönlendirerek onlardan şifa, kehanet veya başka türlü bir yardım almaktır.

Şamanizm, her din veya inançta olduğu gibi zaman ve mekana bağlı olarak çeşitli kültürlerden etkilenmiştir. Bu yüzden tek ve müstakil bir Şamanizm tanımına bağlı kalmak hatalı olacaktır; ancak istisnaların her zaman olabileceğini göz önünde bulundurarak şöyle bir genelleme yapabiliriz: Şamanizm olgusunun merkezinde, ruhlar ve katmanlar (dünyalar) arasındaki aracı rolü bulunan bir şamanın olduğu bir inanç sistemidir. Özellikle eski dönemlerde yaşamış insanlarının dünya ve evren algısının bu rolde katkısı büyüktür.

Hani ara sıra "Bilim adamları bunu açıklayamadı!", "Bilim dünyası şokta!" minvalinde haberler çıkıyor, çoğunun altı boş çıkıyor, spekülasyona dayalı bilim basınımızın çok kötü çevirilerinden ibaret oluyor ya, işte böyle olmayan bir durumdan bahsetmek istiyorum size. Bu konuda hakikaten "Bilim dünyası suskun!" idi yakın zamanlara kadar.

Yeni Dünya kıtalarından gelen birçok endemik tür var biliyorsunuz. Kakaodan lamalara, pumalardan domatese kadar birçok canlının birkaç yüzyıla kadar yaşam alanı Amerika kıtalarıydı. Bunlardan biri de bizim tatlı patates olarak tanıdığımız Ipomoea batatas, Orta Amerika'nın yerli mahsülü. Radyokarbon verilerine göre en az 5000 yıldır kıtanın çiftçilerince üretilen bir tarım ürünü. Tüm Güney Amerika'da bilinip yemeklerde kullanılıyor, Peru'da "ceviche" denen bir deniz ürünü salatası çeşidinde, Arjantin'de tatlılarda, Şili'de haşlama usülü doğrudan bir öğünde afiyetle yeniyor. Hafifçe umami tat içerdiği ve bir bitkisel ürüne göre rekor düzeyde verimli bir enerji kaynağı olduğu için (hektar başına 70 bin kilokalorilik enerji üretimi) çok da seviliyor. Ayrıca suyu sıkılıyor ve coğrafî keşiflere dek Avrupalıların bir çeşit deniz sülüğünden nice zorluklarla ürettiği mor tekstil boyası bu sudan kolayca elde edilebiliyor.

Türev ve integral, matematiğin en önemli konseptlerinden ikisidir. Günümüzde okullarda (liselerde) bu ikili çok yüzeysel bir şekilde ve çoğunlukla tamamen ezbere dayalı olarak anlatılmaktadır. Özellikle de bu kavramların ne anlama geldiği öğrenciye anlatılmadan, sadece nasıl çözüleceği üzerinden anlatım yapılmaktadır. Örneğin türev için "sayının üssünü katsayı olarak önüne al ve üssü 1 azalt" denmekte, integrali anlatmak içinse "üssü 1 arttırıp, aynı sayıyı payda olarak sayının altına yaz" gibi kalıp halinde ve algılamanın imkansız olduğu bir biçimde anlatılmaktadır.

İyi, bu işlemleri yapalım da... Neden? Ne işe yarıyor? Ya da öğrencilerin daha sık sorduğu şekliyle: Gerçek hayatta ne işimize yarayacak?

Neden mağara balıkları, köstebekler ve daha pek çok hayvan karanlıkta, kör ya da neredeyse kör olarak yaşamaktadır?

Başta soru eksik sorulmuş gibi gelebilir, çünkü gözlerin tamamen ya da kısmen körleşmesi gibi bir uyarlanma, beraberinde bir ödül getirmemektedir. Fakat bu hayvanlardan bazılarının gözleri vardır ama derilerinin alında kalmıştır ve çalışmamaktadır. Diğerlerininse gözleri yoktur bile ama anatomik açıdan incelendiğinde atalarının gözlere sahip oldukları görülür. Sorunun cevabı tümünün görebilen yaratıklardan geldiği ama yeni ve gelecek vaat eden bir yaşam alanına, örneğin bir mağaraya girerek rekabetten ve yırtıcı hayvanlardan kaçınmanın yolunu bulmuş olmalarıdır. Kuşaklar boyunca görme duyusunun kaybı yüzünden bu hayvanlar hiçbir cezaya maruz kalmamışlardır. Zaten tamamen koyu bir karanlıkta yaşıyorsanız gözleriniz görmese de olur.

DNA, Dünya'daki her türlü yaşamı tanımlayan, 4 adet veri kodlayan molekülden oluşan bir diziyi bünyesinde barındıran, burulmuş bir yapı iskelesidir. Ama DNA, biyolojik veriyi depolamak için var olan en iyi depo aracı mıdır? Ya bazı diğer amaçlar için, DNA'dan bile daha iyi biyolojik veri depoları varsa?

Journal of Chemical Information and Modeling dergisinde yayımlanan yeni bir makalede şöyle söyleniyor:

Birlikte yaşayan ya da birbirleriyle çok fazla zaman geçiren kadınların adet döngülerinin senkronize olduğu iddiasını destekleyen hiçbir bilimsel veri yoktur.^[1]

Kadınların adet döngülerinin senkronize olabileceği fikri, ilk olarak 1971 yılında Nature dergisinde yayımlanan Menstrüal Senkronizasyon ve Baskılama başlıklı makalede, Martha K. McClintock tarafından tespit ve tarif edilmiştir.^[2] Bu sebeple, buna "McClintock Etkisi" adı da verilmektedir. 

Bir lambanın düğmesine bastığınızda, odanızdaki ışık anında yanar. Bir lambanın düğmesine bastığınızda, Edison lambası (enkandesan lamba) gibi bir lambayı oluşturan bir filament, yani incecik bir iplik üzerinden geçen güçlü bir elektrik akımı, filamenti oluşturan maddenin atomlarını ısıtır ve ısınan filament etrafa fotonlar saçar. Bunun temellerini, ışık hızının nereden geldiğiyle ilgili yazılarımızda ve videomuzda anlatmıştık. Ama buradaki kritik soru şu: Filamenti ısıtan elektrik enerjisi nereden geliyor? Dahası, o yazımızda ışık hızının anında ışık hızına ulaştığını söylemiştik. Peki elektriğin hızı da ışık hızında mı? Eğer öyleyse, elektrik de anında ışık hızına mı ulaşıyor? Değilse, elektriğin hızı ne kadar, ne düzeyde?Sahi, elektrik dediğimiz şey ne? Bunca elektron nereden geliyor?

Eğer elektriğe dair kafanızda soru işaretleri varsa ve özellikle de okullarda öğretilenler nedeniyle elektriğin su gibi akan veya suyun akarken iş yapması gibi akarken iş yapan bir olgu olduğuna inandırıldıysanız, bu yazımızda insan medeniyetini mümkün kılan elektriği daha doğru tanıma imkanınız olacaktır.