Bireyin yaşantıları, gelecekte kendini gösteren izler bırakır. Kalıcı öğrenmeyi gerçekleştirebilmenin en etkili yollarından biri de yaşantılara dayalı öğrenme yoludur. Yaratıcı drama özellikleri, çok yönlü işlevselliği nedeniyle sınıf dışındaki amaçlara uygun her türlü ortamlarda özellikle yaşantılara dayalı Öğrenmeyi gerçekleştirmede etkili bir yöntem ve disiplindir.^[1] Bu anlamda, eğitim programlarından çıkartılmış olsa da bilimsel düşünmeye bir temel sağlayacak olması nedeniyle önem taşıyan evrim teorisinin okul dışı ortamlarda öğretilmesi gerekmektedir. Böylece insanın nasıl yaratıldığına ilişkin görüşlere bir alternatif daha eklenmiş olacağı gibi insanlar da kendi var oluşları hakkında daha eleştirel düşünebileceklerdir.

Evrim teorisi okulöncesinden yükseköğretime, oradan yaygın eğitime kadar her insanın öğrenmesi gereken bir düşünce sistematiğidir. Kendi var oluşuna yönelik sorgulamalar yapan her insan, evrim teorisi eğitiminin olası öğrencisi olabilir. Edinecekleri mesleklerle geleceğin toplumunu inşa etmede önemli rol oynayacağı söylenebilecek üniversite öğrencileri, yoğun bir bilgi bombardımanıyla tamamladıkları, akademik başarı odaklı ilk ve orta öğretimden sonra geldikleri üniversitede mesleki uzmanlık kazanmanın yanında sosyal ve kültürel gelişim sağlayacakları olanaklarla da karşılaşırlar. Üniversite öğrencilerinin sosyal ve kültürel gelişimlerinin desteklenmesi edindikleri mesleği daha yaratıcı, insani ve estetik icra etmelerini sağlayabilir.

Dünyamız, insan faaliyetleri sonucu hızla değişen karmaşık bir ekosistemdir. Bu değişimler, kirlilik, iklim değişikliği ve habitat tahribatı gibi birçok çevresel soruna yol açmaktadır. Bu sorunlar, biyolojik çeşitliliği azaltmakta, ekosistem işlevlerini bozmakta ve insan sağlığını tehdit etmektedir.

Daha önceden detaylıca izah ettiğimiz gibi (aşağıdaki videodan da izleyebilirsiniz), insanlar, kuyruksuz maymunlar olarak bilinen bir taksonomik gruba üye bir hayvan türüdür. Kuyruksuz maymunlar, tıpkı "memeli hayvanlar" veya "omurgalı hayvanlar" gibi, çok sayıda türü barındıran bir taksonomik gruptur. Kuyruksuz maymunlar, kuyrukları olan maymunlarla (genel hatlarıyla, Yeni Dünya Maymunları ve Eski Dünya Maymunları olarak iki diğer grup ile) bir araya gelerek "Maymunlar" (Simiiformes infratakımını) oluşturur. Maymunlar da, ön maymunlar ile bir araya gelerek Primatlar takımını oluşturur.

Yani maymun, primat, kuyruksuz maymun, hayvan gibi sözcükler, aşağılama sözcükleri değildir; bilimsel terimlerin halk arasındaki karşılıklarından ibarettir. Bu sözcükler, türleri kategorize etmemize yardımcı olan çatı terimlerdir. Aynı zamanda, kimi zaman o gruptaki canlılara dair önemli bilgiler verebilirler. Örneğin "omurgalılar" (Vertebrata) altşubesinden olan bir hayvandan söz ediyorsanız, o canlının sırt ekseni boyunca uzanan bir omurgası olduğundan emin olabilirsiniz. "Memeliler" sınıfından olan bir hayvandan söz ediyorsanız, memeleri ve süt bezleri olduğundan ve yavrusunu süt ile beslediğinden emin olabilirsiniz. İşte "kuyruksuz maymunlardan" söz ederken, yani kuyruksuz maymunlar süperailesine mensup bir türden söz ederken de emin olduğumuz şey, diğer maymunların aksine, bu maymunların kuyruğunu yitirmiş canlılar olmasıdır.

Siz hiç ejderha gördünüz mü? Tabii ki de görmediniz. Ancak neye benzediklerini çok iyi biliyorsunuz. Bu sisli ve efsanevi geçmişe sahip canavarlar kültürümüzde öyle bir yer edinmişler ki her köşe başında karşımıza çıkıyor; fantastik kurgu öğeleri olarak kabul edebileceğimiz niteliklere sahip birçok gerçek hayvandan daha çok ilgi görüyorlar. Peki, efsanelere ve mitlere konu olan bu ejderhalar günümüze kadar nasıl unutulmadılar? Bunun da kolay bir açıklaması var;

Hollywood, bilgisayarda üretilmiş görüntü (CGI) teknolojisi ile yarattığı ejderhaları kötülüğün simgesi (Yüzüklerin Efendisi) veya insanların en yakın dostu (Ejderhanı Nasıl Eğitirsin?) haline getirmeden önce ejderhalar, ara ara kitap veya parşomen üzerine yapılan çizimlerle desteklenen, dilden dile dolaşan hikayeler ile varlıklarını sürdürmüşlerdir. Ancak böylesi bir geçmiş, mitoloji alanında çalışan akademisyenleri uzun süre meşgul edecek bir soruyu da beraberinde getirmiştir: İnsanlar, sayısız kültür ve dil varyasyonu oluşturmuş, büyük ölçüde birbirinden farklı iklimleri ve coğrafyaları yurtları olarak benimsemişlerdir. Ejderha mitleri, bunca kültür, dil, coğrafya ve iklim farklılıklarına rağmen nasıl farklı kültürlerde defalarca yazılmış ve yaratılmıştır? Bu ejderha mitleri, neredeyse iki ayaklı memeli atalarımızı takip etmiş; sessizce arkalarından uçmuş ve karşılaştığı yeni doğa şartlarına kendini adapte etmiş gibidir.

Evrende 4 temel kuvvet vardır. Modern fizikteki kuvvet algısı fizikçiler için temel parçacıkların etkileşimi sayesinde olur. Buna örnek olarak protonun ve nötronun pion (bir çeşit mezon) alışverişi sayesinde birbirine bağlanması verilebilir. Bu sebeple, etkileşim kelimesi kuvvet yerine daha doğru bulunmaktadır. Bu etkileşimleri güç sıralamasına sokarsak en güçlüden, en güçsüze bunlar; güçlü etkileşim, elektromanyetik etkileşim, zayıf etkileşim ve kütle çekim etkileşimidir. 

Güçlü etkileşim çekirdeği bir bütün halinde tutan etkileşimin veya kuvvetin kendisidir. Kendisinin çok güçlü olmasına karşın mesafesi oldukça kısadır (10^-15 metre kadar). Proton ile proton arasında veya proton ile nötron arasında olmaktadır. Bu ise mezon olan pion değişimine dayanmaktadır. Kuarkların bir arada olmasını ise renkli kuvvet ile açıklarız. Bu etkileşimden ise gluonlar sorumludur. Gluon değişimi protonun ve nötronun içindeki kuarkların renklerini etkiler. Bu etki pionların oluşmasına yol açar. Pionlar, protondaki veya nötrondaki kuarklar ile buluştuğunda içindeki anti-kuark bu parçacıktaki kuarkın yok oluşuna sebep olur, pionun kendi içindeki (parçacıktaki yok olan kuarktan farklı renktedir) kuark o parçacığa transfer olur ve tekrardan gluon alışverişi gerçekleşir. Bunu daha iyi anlamanız için aşağıdaki GIF yardımcı olabilir. 

Pentagon'un yapay zekayı platformlarına güvenli bir şekilde entegre etme çabasında önemli bir gelişme olarak, yapay zeka ile güçlendirilmiş sürücüsüz bir savaş uçağı, 2023 yılında Kaliforniya üzerinde ilk kez bir insan pilotla it dalaşına girdi. 

Kim galip geldi? Ne yazık ki yetkililer, "ulusal güvenlik" gerekçesiyle bunu açıklamıyor. Ancak DARPA'nın ACE olarak adlandırılan Hava Muharebe Evrimi programının program yöneticisi Yarbay Ryan Hefron, yapay zekanın testler boyunca çeşitli senaryolarda "iyi bir performans gösterdiğini" söylüyor:

Daha önceki bir yazımızda, haberlerde dolanan ve uzun günler uyumamaya yönelik bir deney olan Sovyet Uyku Deneyi'nden söz etmiştik. Ayrıca burada, burada, burada, burada ve burada düzenli olarak günde ortalama 8 uyku uyumanın öneminden ve neden sağlık açısından faydalı olduğundan bahsetmiştik. Bu yazılarımızın ortak noktası, uykunun insanlar da dahil olmak üzere birçok hayvan türü için vazgeçilmez olduğu ve uyumama diye bir şeyin vücudumuz için kabul edilemez olduğu idi. İyi ama, bu durumda bu "50 yıl boyunca hiç uyumadı" ya da "doğduğundan beri uyumadı" falan gibi haberler nasıl mümkün oluyor? 

Kısaca cevap verelim: Mümkün olamıyor. Çünkü gerçek değiller. Bazı okurlarımız bu gibi haberlerden yola çıkarak "Hiç uyumazsak hangi hastalıklara yakalanabiliriz?" gibi sorular soruyorlar. Hiç uyumayacak olursanız yakalanacağız hastalığın adı "ölüm"dür.

Bir Evren düşünün. Bu Evren'de bu elmayı bıraktığımızda, elma doğrudan aşağıya düşmesin. Düşebileceği yerlerin bir olasılık dağılımı olsun. Buraya, şuraya veya oraya düşebilme ihtimali olsun; ancak en yüksek olasılıkla, hemen bıraktığınız yerin altına düşecek olsun. Bunu hayal etmekte pek bir sorun yok.

Peki ya bu olasılık dağılımının nedeni, ilk etapta sanmış olabileceğiniz gibi rüzgar ya da diğer dış faktörler değilse? Yani ya elma, yapısı gereği kesinlikle aşağı doğru düşmek zorunda değilse? Elmanın kendi içsel davranışı bu şekilde olasılıkçı olsa? Böyle bir Evren hayal edebilir miydik? Eğer hayal edebileceğimiz evrenlerdeki ihtimaller sınırsızsa, bu da çok zor olmayabilir. Bir evrende pek ala bir kuvvet cisimleri yerden yukarı ya da yana doğru da fırlatabilirdi.

İşte size ilginç bir sürpriz: Kuantum fiziği birazcık daha basitleştirildi. Çünkü aslında sandığımızdan daha basitmiş. Nature Communications dergisinde yayımlanan bir makaleye göre uluslararası bir araştırma ekibi, kuantum dünyasında gördüğümüz iki ayrı olayın, aslında aynı şeyin iki ayrı gösterimi olduğunu ispatladı. 

Patrick Coles, Jedrzej Kaniewski ve Stephanie Wehner, kuantum mekaniğinde çığır açacak bu buluşu Singapur Ulusal Üniversitesi'nin Kuantum Teknolojileri Merkezi'nde yaptı. Buldukları şey, "dalga-parçacık ikiliği"nin aslında "belirsizlik ilkesi"nin gizlenmiş bir versiyonu olduğudur. Böylece bu iki gizem, tek bir gizeme indirgenmiş oluyor! Şu anda Hollanda'daki Delft Teknoloji Üniversitesi'ndeki QuTech'te doçent olan Wehner şöyle söylüyor: