$E=m{c}^2$ şeklinde ifade edilen kütle-enerji denkliği, Albert Einstein'ın görelilik kuramındaki en etkili fizik ilkelerinden biridir. Bununla birlikte genel halk, bu denklemi az çok biliyor ve duymuş olmasına rağmen, bu denkliğin tam olarak ne anlama geldiği ve nereden türetildiği pek iyi anlayamamaktadır. Sorun, bilim insanlarının ve bilim iletişimcileri olarak, bilgiyi halk için daha anlaşılır bir şekilde ortaya koyma işini yeterince düzgün yapamamış olmamızdan kaynaklanıyor olabilir.

Bu makalede, kütle-enerji denkleminin basit türetimlerini göstereceğiz. Bunu yaparken, bir yandan da bazı görelilik kavramlarını basit, ilginç ve lise düzeyinde bile kolayca anlaşılabilir bir şekilde anlatacağız ve genel halk için erişilebilir hale getirmeye çalışacağız. Yazı boyunca yer vereceğimiz bilgiler sayesinde, Newton fiziğinde nerede yanıldığımızı öğrenecek ve Einstein'ın evrenimizi daha derinden anlamamıza yol açan ve dolayısıyla modern fiziği farklı bir düzeye taşıyan çalışmasını daha iyi bir şekilde takdir edebileceksiniz.

Vücut geliştirme, vücuttaki kas ve tendonları kademeli bir şekilde artan dirence maruz bırakarak, yani giderek daha ağır yükler altına sokarak, iskelet kaslarının büyüklüğünü ve gücünü arttırmayı hedefleyen bir güç antrenmanıdır.

Çoğu durumda bu gelişmeyi sağlamak için, kütleçekim kuvvetinden faydalanılır: Büyük kütleler, Dünya'ya doğru daha büyük bir kuvvetle çekildiği için, bu kütlenin altına giren veya onu kaldırmaya çalışan kişiler daha büyük bir ağırlık kuvveti hissederler. Bir dambıl veya halterin yaptığı, kişinin kaslarıyla dengelemeye çalışacağı büyük bir kütle (dolayısıyla yere doğru büyük bir ağırlık kuvveti) görevi görmesidir. Düzenli olarak bu tür bir yük altına giren kaslar, burada detaylarını izah ettiğimiz fizyolojik süreçlerden geçerek irileşir ve güçlenirler.

Rosalind Elsie Franklin, 25 Temmuz 1920 tarihinde Londra’nın Notting Hill adlı kasabasında Ellis ve Muriel Franklin çiftinin beş çocuğundan ikincisi olarak dünyaya geldi. Annesi ve babası son derece eğitimli ve sosyal bilinci yüksek Yahudi ailelerinden geliyordu ve gerek dinlerine, gerekse Nazi Almanyası’ndan eziyet görmüş halklarına yardım etme içgüdülerine oldukça bağlılardı. Babası Ellis Arthur Franklin, azımsanamayacak boyuttaki aile servetini korumaya devam ederken, bir yandan da bankacılık yapmayı sürdürüyordu.

Rosalind sıra dışı bir çocuktu. Sürekli üç erkek kardeşiyle birlikte vakit geçirmesinden dolayı erkek çocukların ilgilendiği her türlü oyunla ilgileniyor, rekabeti her şeyden çok seviyordu. Yaşıtları gibi oyuncak bebeklerle oynamıyor, sürekli resim çiziyor, aletler icat ediyor ve yazı yazıyordu. Rosalind bu yeteneklerini, gelecekte moleküler modellerini ve ekipmanlarını yapmakta kullanacaktı. 

Doğa belgeselciliği denince çoğumuzun aklına gelen ilk isim doğabilimci David Attenborough’dur. Doğanın muhteşem güzelliklerini ayağımıza kadar getiren, inanılmaz derecede büyük bir sabırla ve emekle hazırlanmış belgesellerin anlatıcısı, sunucusu ve çoğu zaman yazarıdır. İlerleyen yaşına rağmen önümüzdeki günlerde yeni bir belgeselde (Seven Worlds, One Planet’in fragmanı) izleyeceğimiz Attenborough, doğaya olan sevgisini ve duyarlılığını hiçbir zaman kaybetmemiştir.

Onun, belgeselleri sunarkenki heyecanını yaşamamak mümkün değildir. Son yıllarda artan çevre ve plastik kirliliği, iklim değişikliği üzerine sık sık değinen Attenborough bir aktivist olarak da karşımıza çıkar. Doğayı bu kadar seven, koruyan ve en önemlisi de bizim doğanın inanılmaz güzelliklerini görmemizde payı olan Attenborough’un hayatına kısaca göz atmak Evrim Ağacı olarak boynumuzun borcu oldu artık.

Kromatografi, karışımları bileşenlerine ayırmak için basit veya karmaşık yöntemlerle laboratuvarda gerçekleştirilen bir tekniktir. Kağıt kromatografisi ve ince tabaka kromatografisinden, gaz kromatografisine kadar birçok farklı kromatografi türü vardır.

Kromatografi, ayrıştırılmak istenen bileşenin sabit bir faza eklenmesi ve bu sabit faz üzerinde akan bir başka hareketli faz sayesinde bileşenlerine ayrılması ilkesine dayanır. Bu ayırma işlemi üzerinde etkili olan faktörler; adsorbsiyon, katı ve sıvı fazlaların özellikleri, bileşenlerin moleküler ağırlıkları ve afinitelerindeki farklılıklardır. Bu farklılıklar nedeniyle kromatografide çalışılan karışımın bazı bileşenleri fazlar içinde daha yavaş, bazıları daha hızlı hareket eder. Bu sayede karışımın bileşenleri birbirinden ayrılmış olur.

Təkamül biologiyasında dəyişiklik 2 əsas səviyyədə araşdırılır: mikroevolyasiya və makroevolyasiya. Bunların nə demək olduğunu onların adlarından asanlıqla başa düşmək olur: kənardan asanlıqla görünməyən mikroevolyasiya; ətraflı tədqiqatlarla başa düşülə bilən təkamül dəyişikliklərinə verilən addır. Eynilə bakteriyalar kimi canlıları normal da görə bilməyib yalnız bir mikroskopdan istifadə etdiyimiz zaman görə bildiyimiz kimi... Mikro təkamül adətən bir növ daxilində baş verən dəyişikliklərə verilən addır. Çox vaxt bu dəyişikliklər genlər və zülallar əsasında baş verir (buna görə də onları "mikro" adlandırırlar), lakin mikroevolyusiya bu kimyəvi dəyişikliklərin fiziki görünüşünə (fenotip) təsirini də əhatə edə bilər.

Mikrotəkamül adətən gücünü təkamülün rəsmi tərifindən alır. Xatırlayırsınızsa, təkamül, canlı bir populyasiya içindəki hər bir əlamətin görülmə tezliyinin (frekansının) nəsillər arasında dəyişdiyini bildirir. Məsələn, insan populyasiyasında sarışın saç rənginin meydana gəlməsinə səbəb olan genlər 1940-cı ildə 24%, 1970-ci ildə isə 21% tapılarsa, bu təkamül dəyişiklikdir. Ancaq, məsələn, körpənin 1 yaşı olanda xəyali rəng şkalasında 90% sarışın olması və 25 yaşında 10% sarışın olması halı təkamül deyildir. Bu fərdin ömrü daxilində yaşanan bir dəyişiklikdir və buna görə təkamül biologiyasının deyil, inkişaf biologiyasının maraq dairəsidir. Digər tərəfdən, sarışınlığa səbəb olan genlərin populyasiya daxilində müşahidə edilə sıxlığının nəsildən-nəslə dəyişməsi təkamüldür.

"Mantık hatası" kalıbı, tıpkı "teori" sözcüğü gibi günümüzde, günlük dilde farklı, bilimde ve felsefede ise farklı anlamlarda kullanılan bir kalıptır. Günlük yaşantımızda genellikle anlayamadığımız ya da anlayamayacağımız kadar karmaşık olan olaylar için “Bu işte bir mantık hatası var.” deriz. Ancak bilim dünyasında mantık hataları, günlük dildeki kullanımı kapsamakla birlikte, burada göreceğiniz gibi çok daha geniş bir alanı içine almaktadır.

Mantık Hatası (İng: "Logical Fallacy"), isimden de anlaşılabileceği gibi, temel olarak, mantıklandırma sürecinde yapılan her türlü hata anlamına gelmektedir. Ancak mantık hataları, olgusal (gerçeksel) hatalardan (İng: factual error) farklıdır. Örnekleyelim:

John Ronald Reuel Tolkien (3 Ocak 1892 - 2 Eylül 1973), İngiliz yazar, şair, filolog ve akademisyen. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi gibi fantastik kurgu eserleriyle tanınır.

King Edward’s School’da eğitim görmeye başlayan Tolkien’in dil üzerine büyük bir yeteneği ve merakı vardı. Eski Gal ve Fin dilleri üzerine eğitim görürken, zamanla kendi Elf dillerini de yaratmaya başladı.

Geriye dönün ve son iki yıldaki yapay zeka ilerlemesine bir bütün olarak bakın... Yapay zeka o kadar hızlı bir şekilde, o kadar çok alanda insanlara yetişiyor ki, açıkçası yeni testlere ihtiyacımız var!

Stanford Üniversitesi İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü (İng: "Human-Centered Artificial Intelligence" veya kısaca "HAI"), akademik ve endüstriyel uzmanlardan oluşan disiplinler arası bir ekip tarafından hazırlanan kapsamlı Yapay Zeka Endeksi raporunun yedinci yıllık sayısını yayınladı.