Tavuk (Gallus gallus domesticus), evcil ve insanlarla etkileşimi fazla olan bir hayvandır. Bu ilişkiden dolayı, cinsiyet ve yaşa göre farklı isimler (erkek için "horoz", dişi için "tavuk", yavru için "civciv", genç için "piliç") kullanılsa da bahsedilenlerin hepsi tavuk (Gallus gallus domesticus) alt türünün mensubudur.

Tavuklarda dişi ve erkek arasında eşeysel çiftbiçimlilik (seksüel dimorfizm) bulunur. Yetişkinler arasında bu oldukça kolay ayırt edilebilir: Erkeklerin ibik ve gıdılarından sarkan et parçası, tavuklara göre daha büyüktür ve genellikle tüyleri daha koyu ve parlak renklere sahiptir. Civcivlerde ise bu ayrım, hemen gözle görülmez; fakat kanatlardaki tüylerin sıralanma şekline göre ayırt edilebilir.

Bu makale türleşmenin, soy tükenmesinin ve dağılımın (dispersal) bölgesel toplulukların oluşumunda oynadığı rolü inceleyerek tropikal biyoçeşitlilik çalışmasındaki ana konuları ele alır.

Tropik ekosistemlerin eşsiz çeşitliliği, 18 ve 19. yüzyıllardaki ilk keşif yolculuklarından beri doğa bilimcilerin dikkatini çekmiştir. Temel soru ise, o zaman da şimdiki gibi “Neden bu kadar fazla tür var?” olmuştur. Etkili bir görüş, topluluk seviyesindeki türlerin zenginliğini ekolojik birlikte varoluş mekanizmaları açısından açıklamaya çalışmıştır (Gause 1934, Hutchinson 1957). Ana düşünce, her türün kendine özgü bir ekolojik nişi ele geçirdiği ve ekosistemde belli bir işlevsel rolü üstlendiğidir (Darwin 1859). Bu görüşe göre tür zenginliği, doğal seçilimin rekabeti azaltan veya adaptif türleşmeyi arttıran etkilerinden kaynaklanmaktadır.

Osmanlılar ve Türklerin ilişkileri üzerine tartışmalar, bu meyanda Osmanlıların Türk olup olmadığı sorusu, literatürde geniş yer kaplamaktadır. Gerçekleştirilen tartışmalar içerisindeyse çeşitli argümanlar öne çıkmaktadır. Bu argümanlar yalın biçimde:

şeklinde sıralanabilir.

Amerikalı genetikçi Marie-Clarie King, meme kanserinin BRCA1 geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklandığını göstermeyi başaran ilk bilim insanıdır. İnsan genetiği üzeirne çalışan King, özellikle de genetik heterojenlik ve karmaşık özellikler konusunda özelleşmiştir. Genetik ve çevresel faktörlerin meme ve yumurtalık kanserine, kalıtsal sağırlığa, şizofreniye, HIV bulaşına, sistemik lupus erithematosusa ve romatoid artrite etkisi üzerine çalışmalar yapmaktadır.

Kanser araştırmalarının yanı sıra King, insan ve şempanzelerin %98.77 oranında genetik benzerliğe sahip olduğunu ispatlayan ekibin bir parçasıdır ve aynı zamanda genomik dizileme teknolojilerini kullanarak insan hakları ihlallerini tespit etme konusunda çalışmalar yürütmüştür. 1984 yılında Arjantin'de ailelerinden kaçırılmış veya yasadışı yollarla evlat edinilmiş çocukları tespit etmek konusunda büyük başarılara imza atmıştır. Bu çalışmaları nedeniyle Lasker Ödülü ve Ulusal Bilim Madalyası gibi birçok saygın ödüle layık görülmüştür. Mary-Claire King, 2002 yılında Discover dergisi tarafından bilimdeki en önemli 50 kadın arasında gösterilmiştir. Bu yazıda, bu önemli bilim insanının biyografisi anlatılacaktır.

Marslı; Andy Weir tarafından 2011'de roman olarak yayınlaşmış, Ridley Scott tarafından sinemaya uyarlanmış ve başrollerinde Matt Damon, Jessica Chastain, Kristen Wiig gibi isimlerin olduğu, 2 Ekim 2015'te Türkiye'de sinemalara girmiş olan, Hollywood'un köşe taşı kabul edilebilecek "bilim-gerçek" filmlerinden birisi. "Bilim-gerçek", son zamanlarda giderek yükselişte olan bir sinema çeşidi diyebiliriz. Bilimkurgu sözcüğüne ithafen geliştirilen bu sözcük, filmde "kurgu" elementlerinin olabildiğince azaltılıp, bilimsel gerçeklere en fazla miktarda dikkat ve önem vermeyi içeriyor. Dolayısıyla uzay patlamalarının uzay içerisinde duyulabilmesi veya farklı boyutlardaki gezegenlerdeki kütleçekimi gibi basit ve temel konulardan tutun da, karadeliklerin kütleçekim kilidi, uzak gezegenler arası iletişim gecikmeleri ve gezegenler etrafında yapılabilecek sapan manevrası gibi daha karmaşık konulara kadar geniş bir yelpazedeki konuları işlerken hayalgücüne dayalı kurgu unsurlarından olabildiğince arınmış, bilimsel gerçekleri birebir takip eden (ama elbette bunları dramatize ederek sanatsal içeriği koruyan) filmlerden söz ediyoruz... Buna yönelik girişimleri çok eski zamanlara kadar takip etmek mümkün; fakat yakın geçmişte bu film türü furyasını çok başarılı olmasa da başlatan Yerçekimi (Gravity) oldu, sonrasındaysa Yıldızlararası (Interstellar) filmi bu tür filmlerin bilimkurgunun gidişatına yön vereceğini net bir şekilde Dünya'ya ilan etti. Şimdiyse Marslı (Martian), bu filmlere bilimsel açıdan son derece başarılı ve tutarlı; ancak elbette incelenmeye değer bilimkurgu elementlerini de içeren harika bir eklenti yaptı. 

Gelin "Amerika Matt Damon'ı kurtarmaya ne çok para harcıyor! Önce Er Ryan'ı Kurtarmak, sonra Interstellar, şimdi de Marslı!" gibi geyiklere fazla girmeden, Interstellar'dan beri çekilmiş, bilimsel açıdan en değerli sinema filmlerinden birini delik deşik edelim ve bilimsel analizini yapalım. Hatırlayacak olursanız, aynısını Interstellar filmi için burada ve burada tüm detaylarıyla yapmıştık. Gravity filmini de, çok daha yüzeysel olsa da (tıpkı filmin kendisi gibi), buradaki yazımızda incelemiştik.

Corvus veya Karga takımyıldızı modern astronomların gökyüzünü böldüğü 88 takımyıldızı unsurundan biridir. Bu takımyıldızı Herkül Ailesine mensup olup güney yarım kürenin 3. çeyreğinde yer alır. Latince kökeni “karga veya kuzgun” anlamına gelen Corvus, eski bir takımyıldızı olup Ptolemy tarafından 2. yüzyılda listelenmiştir.

Corvus , Apollon ve sevgilisi Coronis'in efsanesiyle ilişkilendirilir. Apollon’un kargasının bir kar tanesi kadar beyaz renkte olduğu söylenir. Ancak bu karga, Apollon’a bazı kötü haberler getirir. Ona sevgilisi Coronis’in artık onu sevmediği söyler ve Apollon çok üzülür ve kızar. Karganın tüylerinin rengini siyaha dönüştürür.

Evrimi doğrulayan yanlarımızdan biri de sanırım maymun iştahlı oluşumuz.

Biz insanlar azla yetinmeyi pek beceremeyiz. İstedikçe isteriz. Bu yanımız çoğu alanla ilgili tıkayıcı olabilirken, öğrenme, bilme konusunda ise tam tersi ön açıcı olabiliyor.

Ekolojik fırsat, türlerin farklılaşmasında hayati bir öneme sahip olup adaptif yayılmanın başlamasında anahtar bir rol oynamaktadır.

Özellikle evrimin işlevsel sürecinin Darwin (1859) tarafından tanımlanmasından bu yana, türlerin gezegenimizde nasıl çoğaldığı uzun bir süredir biyologların ilgisini çekmektedir. İnsanlar, dünyanın birçok bölgesinde farklı ekolojiye ve biçimlere sahip benzer organizmaların çeşitliliğini gözlemleyebilirler. Örneğin; Kuzey Amerika’da biçim, renk ve vücut uzunluklarına göre belirgin bir biçimde farklılaşan Lampropeltini (Görsel 1) familyasına ait 35 keme yılanı türünden herhangi birisiyle kolaylıkla karşılaşabilirsiniz. Bu grup içerisindeki türler; beslenme alışkanlığı olarak sürüngen yumurtaları, diğer yılanları, kertenkeleleri, kuşları ve küçük memeleri ve ayrıca yaşam alanı olarak da çölleri, otlak alanları, tropik yağmur ormanları ve yaprak döken kuzey ormanlarını içeren geniş bir yelpazedeki ekolojiyi tercih etmektedirler. Biçim ve ekolojideki bu aşırı farklılık karşısında, tüm bu çeşitlenmelerin zaman içerisinde nasıl ortaya çıktığını sorabilirsiniz. Tüm bu türlerin biçimsel ve ekolojik farklıkları standart ve değişmeyen bir hızda mı başlayıp çoğalmakta yoksa uygun, boş bir ortam ortaya çıktığında mı hızlı bir biçimde bu alanı doldurmaktadırlar?

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

James Webb teleskobunu uzun süre medya haberlerinden takip etmiştim. National Geographic belgesel kanalında, hazırlanışı ve zorlukları hakkında yayınları görünce merakım iyice arttı. Ama pek çok ertelemeye maruz kalması, sürekli “şu tarihte gönderilecek, olmadı bu tarihte gönderilecek” haberleri sinir bozucuydu. Neyse ki Aralık 2021’de yolculuğuna başladı ve önümüzdeki süreçte evrenin işleyişi hakkında nasıl ufkumuzu açacak hep birlikte göreceğiz.

“Nasa neden James Weeb adını vermişti” sorusu aklıma takılmıştı. O güne kadar genelde bilim insanlarının adı kullanılmıştı (veya Apollo, Voyager, Explorer, Pioneer gibi havalı isimler) ama bu isimde bir bilim adamı hatırlayamamıştım. “Cahilliğimden olsa gerek” deyip, internette biraz araştırdım. Gerçekten bilim insanı değilmiş, belli bir dönem (Apollo Programı’nın olduğu yıllarda) yöneticilik yapan bir kişinin adıymış. Ama ne yöneticiymiş! NASA kendi sitesinde neden bu ismin verildiğine dair bir yazı yayınlamış, ben de naçizane bu yazıyı uyarlamaya çalıştım.

Arkeoastronomi, antik çağlardaki insanların gökyüzündeki olayları anlamlandırarak,bu bilgileri günlğk yaşamlarına ve kültürel uygulamalarına işleme sürecini inceleyen bir multidisiplinler arası bir bilim dalıdır. Arkeoastronomi; astronomi ve arkeoloji dallarının birbiri üzerindeki ilişkisi üzerinedir.Arkeoastronomi terimi ise ilk kez 1973’te Elizabeth Chesley Baity (Euan MacKie’ninönerisiyle) tarafından kullanıldı. Elizabeth Chesley Baity 1973’te yayımlanan makalesinde şunları söyler:

Astronomi antik Zamanlarda Yaşayan İnsanların İnançlarında Nasıl Rol Oynamıştır?