Çeşitlilik, bir canlı popülasyonunun içinde gen ve özellikler konusunda görülen farklı kombinasyonların tümüne verilen isimdir. Evrimsel biyolojinin halk arasında kolay anlaşılamama sebeplerinden birisi, doğada bulunan çeşitliliğin bilinmemesi veya göz ardı edilmesidir.

Canlılığı boy, renk, uzunluk, çeşitli organların varlığı, büyüklüğü, vb. çok sayıda fiziksel parametrenin farklı kombinasyonları şeklinde tanımlayacak olursak, çeşitlilik, "uçsuz bucaksız bir parametreler listesinde, atalardan veya çağdaşlardan farklı özellikler göstermek" şeklinde de tanımlanabilir.

Mikroalgler deniz ve tatlı suların tabanında, sütunlarında ve çeşitli mercan oluşumlarında görülen tek hücreli canlılardır. Mikroalgler tek başlarına bulunmazlar, o yüzden tek hücreli de olsalar da oluşturdukları koloniler çıplak gözle görülebilir. Binlerce farklı tür mikroalg olmasına karşın, en yaygın olanlar diyatomlar (Bacillariophyceae), yeşil algler (Chlorophyceae) ve altın rengi alglerdir (Chrysophyceae).

Mikroalglerin en önemli özelliklerinden birisi de fotosentez yapabilmeleridir. Öyle ki atmosferik oksijenin yaklaşık yarısını mikroalgler üretir. Bu sayede organik maddeleri (karbonhidrat, protein, yağ) de sentezlerler. Bu da mikroalgleri zengin birer besin kaynağına dönüştürür; çünkü mikroalgler insan vücudunda sentezlenemeyen omega-3 ve omega-6 yağ asitlerini içerir. Ayrıca mikroalgler A, B1, B2, B6, B12, C, E, ve folik asit (B9) gibi vitaminlerin de iyi bir kaynağıdır.

Satürn'ün en büyük uydusu Titan, özellikle Dünya'nınkine benzer şekilde nitrojenden oluşan ancak önemli konsantrasyonlarda metan ve etan içeren yoğun bir atmosfere sahip olan yapısı ile Güneş sistemimizin önemli uyduları arasındadır. Hidrokarbon açısından zengin bir yüzeyle birleşen bu atmosferik bileşim, Titan'ı bilimsel keşifler için önemli bir hedef hâline getirmektedir.

Titan'ın yoğun atmosferi, bu zamana kadar yüzeyinin çoğunun doğrudan gözlemlenmesini engellemiştir ve NASA'nın Cassini-Huygens gibi misyonlarını bu uydunun gizemlerini açığa çıkarmaya teşvik etmiştir. Bu görevler tarafından toplanan veriler sayesinde Titan'ın manzarası; denizler, göller, nehirler ve rüzgârın etkisiyle şekillenen geniş kum tepeleriyle karakterize edilen, hepsi aktif bir jeolojik ve hidrolojik sistemin göstergesi olan çeşitli arazileri ortaya çıkarmıştır.

Bir önceki yazımızda, diğer yazı dizilerimizde daha genel kapsamda ele aldığımız seçilim olgusunun daha akademik detaylarına girmiştik ve farklı sayıdaki lokus sayısıyla ifade edilen özelliklere göre geliştirilen farklı modellerin varlığından söz etmiştik. Ancak daha önemlisi, mutasyonların evrimin ana mekanizması olamayacağı gerçeğini matematiksel olarak ispatladıktan sonra, mutasyonların yarattığı varyasyonlar üzerine etki eden seçilimin ne kadar önemli bir evrimsel kuvvet olduğunu sözel olarak açıklamış, örnekler vermiştik. Şimdi ise bu konunun matematiğine girerek, mutasyonlara kıyasla seçilimin ne kadar hızlı bir şekilde evrimi tetikleyebileceğini göstereceğiz. Böylece matematik alet çantamıza yeni formüller ekleyerek, Hardy-Weinberg Dengesi'nin ikinci kuralı olan "Dengenin var olması için seçilim olmayacak." ilkesini bozsak bile popülasyonların evrimsel analizi nasıl yapabileceğimizi göreceğiz.

Öncelikle, herkesin genel hatlarıyla bildiği seçilim olgusunu sayısal bir düzleme oturtalım: Yine tek lokuslu (2 alelli) bir model kullanacağız, en basitini yani. Alellerimizin adı B1 ve B2 olsun bu defa. Tıpkı A ve a gibi; ancak farklı harflere ve isimlendirmelere de alışın diye böyle yapmayı uygun görüyoruz. Hemen bir başlangıç frekansı tanımlayalım:

Çok güzel bir söz vardır: "Yalancılık meslek dalı ilan edilmeli artık, o kadar çok ustası var ki...",

Ne kadar haklı bir söz öyle değil mi? çünkü günümüzde nereye baksak, bir sahtekarlık görüyoruz. Artık iyi yalan konuşan insanlara "zeki" denmektedir. İyi yalan konuşan insan gerçekten de böyle midir? politikacılar zeki midir? veya o absürt eserleri ile insanları kandıran kişisel gelişim yazarları zeki insanlar mı?

Evrim Ağacı olarak Yıldızlararası (Interstellar) isimli filmin bilimsel bir analizini buradaki yazımızda sunmuştuk. Ancak ülkemizin en önde gelen fizikçilerinden olan Doç. Dr. Kerem Cankoçak tarafından daha da teknik bir analiz kaleme alındı ve buradaki blogunda yayınlandı. Kerem hocamızın bu makalesinde, filmde yer alan çok sayıda fizik ve astrofizik kuramına detaylıca yer veriliyor ve tarihi arka planıyla birlikte ele alınıyor. Dolayısıyla bu analiz, sadece bir "film analizi" olmaktan öte, modern bilimin bir kısmının harika bir özeti görevi görüyor! Biz de, Evrim Ağacı olarak sevgili Kerem hocamız böyle bir analiz hazırlamışken, birçok konuyu öğrenip irdeleyebileceğiniz bu harika makaleyi okurlarımızla paylaşmak istedik. 

Umarız faydalı olur, iyi okumalar.

-Giriş

Öncelikle yeniden selamlar. Serimizin ikinci ve son bölümünde ise asıl mesele ve konumuz olan ''Kan Gruplarının Özellikleri''ni ele alacağız. Önceki yazımıza ''Hematoloji'' ve ''Kanın Yapısı''nı ele almıştık. Eğer ki önceki yazımızı okumadıysan önce okumanı öneriyor ve konuya başlıyorum.

Bayrak direğine sertçe çarpan bir bayrağın sesini duydunuz mu? Yüksekten uçan uçurtmaları görüyor musunuz? Sudan gelen o serinletici esintiyi hissediyor musunuz? Rüzgar, her yerdedir. Pek çok şekil ve biçimde ortaya çıkar. Rüzgar, zarif bir ruh hali veya tehlikeli bir fırtınanın öfkeli bir erken uyarıcısı olabilir. Tehdit edici olmadığı sürece, çok az insan rüzgarı çok fazla düşünse de, bu hareket eden "hava nehirleri", çevremizi yönetecek şekilde havayı yönlendirir.

Birçok farklı rüzgar türü vardır. Her biri farklı şekillerde ve farklı nedenlerle oluşur. Ancak bu nedenler arasında belki de en önemlisi, hava basıncındaki değişikliklerdir. Televizyondaki hava durumu sunucuları, haritalardaki düzenli olan yüksek ve alçak basınçlı alanlara işaret eder; bu mantıklıdır, çünkü hava basıncındaki değişiklikler, "hava akışı" anlamına gelen rüzgarlara sebep olan asıl şeydir. Aslında rüzgar, doğanın hava basıncındaki farklılıkları eşitleme yoludur.

Tüm Dünya'da modern bilimin en önemli parçalarından biri olan evrimin kabul edilirliği giderek artıyor. İnsanlar evrimsel biyolojinin detaylarını öğrendikçe, yıllar yılı meydanları dolduran "yaratılışçı" ve evrim karşıtı akımların hiç de söyledikleri gibi bir kavram olmadığını, son derece basit ve anlaşılır bir doğa gerçeği olduğunu kavramaya başladılar. Bu da, akıllarda şu önemli sorunun doğmasına neden oluyor:

Bu sorunun altında yatan ana sorunun kaynağı, aslında bir "yaratıcı süpergücün" (kısaca "tanrı"nın) varlığı ile ilişkilendirilir. Çünkü "Eğer yaratma olayı varsa, bir yaratıcı da olmalıdır." düşüncesi, teolojinin asırlardır kullandığı felsefi bir argümandır. Her ne kadar yaratılma olayı ile yaratıcı arasında kısmen bir ilişki olsa da, yaratılma sözcüğünün özünde ifade ettiği eylem ile yaratma eyleminde bulunduğu iddia edilen süpergüç arasındaki ilişki, evrim karşıtlarının halka yansıttığı kadar sıkı olmayabilir. İzah edelim:

Neuroscience of Consciousness dergisinde yayınlanan yeni bir makaleye göre, makine öğrenmesindeki gelişmeler, psikedelik ("zihin açan, hayal gördüren") ilaçların yaşattığı görsel deneyimlerin bilim insanları tarafından daha iyi anlaşılması için kullanılabilir.^[2]

Bilinen LSD, DMT ve psilosibin gibi psikedelik ilaçların (kullanımı çoğu devlet tarafından yasaklanmış olan; ancak bilimsel amaçlarla kullanılabilen, "keyif verici" ilaçların) beyindeki serotonin reseptörlerinde fonksiyonel değişikliklere sebep olduğu araştırmacılar tarafından önceden ispat edilmişti.