Bir lambanın düğmesine bastığınızda, odanızdaki ışık anında yanar. Bir lambanın düğmesine bastığınızda, Edison lambası (enkandesan lamba) gibi bir lambayı oluşturan bir filament, yani incecik bir iplik üzerinden geçen güçlü bir elektrik akımı, filamenti oluşturan maddenin atomlarını ısıtır ve ısınan filament etrafa fotonlar saçar. Bunun temellerini, ışık hızının nereden geldiğiyle ilgili yazılarımızda ve videomuzda anlatmıştık. Ama buradaki kritik soru şu: Filamenti ısıtan elektrik enerjisi nereden geliyor? Dahası, o yazımızda ışık hızının anında ışık hızına ulaştığını söylemiştik. Peki elektriğin hızı da ışık hızında mı? Eğer öyleyse, elektrik de anında ışık hızına mı ulaşıyor? Değilse, elektriğin hızı ne kadar, ne düzeyde?Sahi, elektrik dediğimiz şey ne? Bunca elektron nereden geliyor?

Eğer elektriğe dair kafanızda soru işaretleri varsa ve özellikle de okullarda öğretilenler nedeniyle elektriğin su gibi akan veya suyun akarken iş yapması gibi akarken iş yapan bir olgu olduğuna inandırıldıysanız, bu yazımızda insan medeniyetini mümkün kılan elektriği daha doğru tanıma imkanınız olacaktır.

Türev ve integral, matematiğin en önemli konseptlerinden ikisidir. Günümüzde okullarda (liselerde) bu ikili çok yüzeysel bir şekilde ve çoğunlukla tamamen ezbere dayalı olarak anlatılmaktadır. Özellikle de bu kavramların ne anlama geldiği öğrenciye anlatılmadan, sadece nasıl çözüleceği üzerinden anlatım yapılmaktadır. Örneğin türev için "sayının üssünü katsayı olarak önüne al ve üssü 1 azalt" denmekte, integrali anlatmak içinse "üssü 1 arttırıp, aynı sayıyı payda olarak sayının altına yaz" gibi kalıp halinde ve algılamanın imkansız olduğu bir biçimde anlatılmaktadır.

İyi, bu işlemleri yapalım da... Neden? Ne işe yarıyor? Ya da öğrencilerin daha sık sorduğu şekliyle: Gerçek hayatta ne işimize yarayacak?

NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu evrenin en eski köşelerinde bulunan ve süper kütleli karadeliklerin "bebek" yaşam evrelerini keşfetti. Görselde bunları küçük kırmızı noktalar olarak görüyorsunuz.

Gözlemleri inceleyen ekip, Avusturya Bilim ve Teknoloji Enstitüsü'nde astrofizik yardımcı doçenti ve The Astrophysical Journal'da yayınlanan yeni bir makalenin başyazarı olan ekip lideri Jorryt Matthee'nin yaptığı açıklamada belirttiği gibi, "evrenin uzak geçmişinde çok uzaktaki soluk küçük kırmızı noktaların son derece büyük karadeliklerin küçük versiyonları olduğu" sonucuna vardı. Matthee ise bu özel nesnelerin karadeliklerin oluşumu hakkındaki düşüncelerimizi değiştirebileceğini belirtiyor.

Dünya’da yaşıyor olmak ne garip, değil mi? Aklımızın alamayacağı kadar büyük bir karanlık içinde sürüklenmekte olan Dünya’da. Büyük bir hızla... Buradan yazıyorum size, kısa sürede alıştığım yerden. Dünya denen gezegenden...

Pek çok insan şanssız olduğundan yakınır. Oysa farkında değildirler ki Dünya’ya gelmek şanssızların işi değildir. Bugün bilim bizlere ana-babamızın ilişkisi sonucu ne büyük olasılıktan Dünya’ya geldiğimizi açıklıyor. Daha büyük şans ise insan olarak Dünya’ya gelmemiz değil midir?

Kenevir (veya "kendir"), Cannabis sativa bitkisinin Türkçe ismidir. Bu bitkinin çeşitli kısımlarının toz edilip sarılarak tüketildiği hali ise "esrar" (veya "marihuana") olarak bilinmektedir. Aslen Orta ve Güney Asya'da yetiştirilen kenevir, asırlar boyunca hem keyfî hem de tedavi edici amaçlarla kullanılmıştır. Cannabis içerisindeki ana psikoaktif madde, tetrahidrokannabinol (kısaca "THC") olarak bilinen bir moleküldür. Kenevir; dumanı içe çekilerek, buharlaştırılarak, besin maddeleri içine katılarak veya ekstrakt olarak kullanılarak tüketilebilir.

Kenevir kullanımından bahsederken temel olarak iki amaçla kullanımı esas alınmaktadır: Keyif verici amaçla kullanım ve tıbbi amaçla kullanım. Bu yazımızda da özellikle bu iki tip kullanım üzerinde duracağız. Fakat kenevir bitkisi, bunların dışında birçok farklı sanayi kolunda da yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Örneğin bitkiden üretilen lif, yüzyıllardır hem tekstil sektöründe hem de kağıt yapımında yaygın olarak kullanılmıştır. Sentetik liflerin geliştirilmesinden önceki süreçte halat yapımında en çok tercih edilen kenevir lifleri olmuştur. Ayrıca kenevir tohumları (akenleri), kuş yemi olarak kullanılmıştır. Kenevir tohumları insanlar tarafından da besin olarak tüketilmektedir. Ayrıca tohumlarından elde edilen yağ; cila, boya, sabun yapımında kullanılır. Ülkemizde de şile bezi ve Rize bezi gibi özgün dokuma teknikleri ile beraber, geleneksel kültürümüzde yer edinmiştir.

Sabahları gün ağarırken kuş seslerinin verdiği rahatlama hissinin, ilkel atalarımızdan bize yadigar kalan, "Tehlikenin nereden geleceği belli olmayan karanlık gece bitti!" düşüncesinin verdiği huzurdan kaynaklanabileceğinin farkında mıyız? Ya da gün batarken yaşanılan hüznün "Nereden tehlike geleceği belli olmayan karanlık gece yine başladı" üzüntüsü olabileceğinin farkında mıyız? 

İlkbaharda çiçek açan kırların ilkel atalarımızdaki karşılığı bol yiyecek ve doğacak çocukların hayatta kalma garantisi iken, ruhu ve kültürü şehirli, duygulara yön veren hormonal sistemi hala avcı-toplayıcı olan bizlerin zihninde rengarenk kırlar, kaynağı belirsiz bir mutluluk olarak zuhur ediyor olabilir. Atalarımızın avcı-toplayıcı olarak yaşadığı dönemde, yırtıcı hayvanları bizden uzak tutacak ateşin, ruhumuzun derinliklerine işlediği güven ve huzur hissini bugün modern villalarda şömine ateşiyle simüle etmeye çalışıyoruz.

Merak edenler için: Elbette popolarını kaşıyarak değil! Ancak vahşi kurt popülasyonu içerisindeki bazı bireyler, fotoğraftaki gibi daha uysal ve cana yakınken; bazı diğerleri bu tür bir fotoğrafın çekilmesinden önce oradaki herkesi parçalayacak kadar vahşi ve serttir. Bu hayvanların sert yapısı, insanlara kıllık olsun diye değildir. Bu sayede hayatta kalırlar, bu sayede zorlu şartları atlatabilirler. Dolayısıyla aslında uysallık ve ağırbaşlılık tehlikeli bir davranışsal varyasyondur ve bu farklılığı yaratan bazı genler ve o genlerdeki bazı mutasyonlar bulunur.

Ancak doğru şartlar altında, bu mutasyonlar ve farklılıklar seçilim baskısı altında avantajlı hale gelebilir ve ürkütücü yırtıcılardan, uysal dostların evrimleşmesini sağlayabilir. İşte en yakın dostlarımızın evriminin küçük bir özeti...

Sesin kaynağını belirlemek, hayatta kalmak için hayati bir öneme sahip olan insan ve diğer canlılar için temel bir yetenektir. Bu yetenek, insanların ve hayvanların çevrelerindeki tehlikeleri algılamasına ve iletişim kurmasına yardımcı olur. Peki, sesin nereden geldiğini nasıl anlıyoruz? Bu sorunun cevabı, biyolojimizin karmaşık bir kombinasyonunda yatar.

Kulakların Rolü: İnsanların ve diğer memelilerin, sesin kaynağını belirleme yeteneği, kulaklarının şekli ve konumundan kaynaklanır. İki kulağımız arasındaki mesafe ve kulağımızın şekli, ses dalgalarının her iki kulak tarafından farklı bir şekilde algılanmasını sağlar. Bu fark, beyne sesin kaynağını belirleme konusunda önemli ipuçları sağlar.

Atınızın "bir gökdelen kadar uzun" olduğunu söylediğimizi hayal edebiliyor musunuz? 1780’lerde, büyük atlar için tam olarak böyle söylüyorlardı.

Gökdelenler, mühendislik ve mimari harikasıdır, bu kesin. Son derece yüksek binalardır. Üretim, mühendislik ve hatta asansör teknolojisindeki gelişmeler, bu yüksek gökdelenleri mümkün kıldı.

Her Çocuk Olumsuz Durumlar Karşısında Aynı Tepkiyi Vermez

Çocuklar hem duygusal hem de bilişsel gelişim evresinde olduklarından dolayı tepkileri, her çocukta farklı olabilir ve günden güne değişebilir.Bu farklılıklar çocuğun yaşı, sosyal çevresi ve gelişim evresiyle bağlantılıdır. Örneğin oyun çağı döneminde (3-5 yaş) medya vasıtasıyla depreme tanık olan bir çocukta kaygı temelli davranışlar görülebilir. Sürekli afetle ilgili öyküsel oyunlar oynama, soru sorma ve strese bağlı kekemelik rastlanan belirtiler arasındadır. Okul çağı (6-11 yaş) dönemindeki bir çocukta ise yaşam olayları ile ilgili farkındalık olgusu tamamlanmaya başladığı için daha bütüncül bir bakış açısı vardır. Bu dönemde ise çocuklarda ayrılma korkusu gözlemlenmektedir. Hem aileden hem de sosyal çevreden ayrılma ve onları tekrar görememe korkuları, çocukları umutsuzluğa ve karamsarlığa sürükleyebilir. Bu nedenle sosyal çevreye uyumda zorluklar görülmektedir.Ebeveynler Neler Yapabilir?