Dennis Aabo Sørensen yirmili yaşlarının ortalarındayken ailesiyle birlikte yaptığı bir tatilde havai fişek kazası sonucu sol elini kaybetti. Geçen sene, 36 yaşındaki bu Danimarkalı adam, sinir sistemine bağlantı kurarak nesneleri tutup hareket ettirmesini sağlayan yeni bir protez el deneme şansı elde etti. Hatta daha da önemlisi, Science Translational Medicine’da 5 Şubat 2014’te yayınlanan bir rapora göre, Dennis Aabo Sørensen kazadan beri geçen 9 senede ilk kez dokunduğu nesneyi gerçekten hissetti.

Teknoloji onlarca yıldır yapılan araştırmalarla gelişiyor, ancak bu çalışma, protez araçların günlük yaşamdaki hareketleri daha iyi yapabilmelerini sağlamak için bu araçlara duyusal geri bildirim yeteneği kazandırmanın önemini çok belirgin bir şekilde gösteriyor. Bu anlamda sinirsel protez alanının nereye doğru yöneldiğine de dikkat çekiyor.

Charles Darwin'in Türlerin Kökeni'nin ilk baskısı daha yayınlandığı gün tükendiyse bile, kitabın ortaya koyduğu gerçeklerin etkisi ilk birkaç ay/yıl boyunca pek fazla hissedilmedi, üzerinde çok fazla durulmadı. Ancak aradan 1-2 sene geçtikten sonra, bilim camiasında müthiş bir patlamaya neden oldu ve kısa sürede en çok tartışılan konu haline geldi. Aradan 10 sene geçmemişti ki, Dünya çapındaki tüm bilim insanlarının ezici bir çoğunluğu, doğadaki evrim yasasını ve bunu izah eden Darwin'in Evrim Teorisi'ni, canlılığın çeşitliliğini ve değişimini açıklayan tek teori olarak kabul etmişlerdi.

Sonradan, 1900 yılında Hugo de Vries tarafından Mendel Genetiği'nin yeniden keşfiyle bilim insanları kısa bir süreliğine Biyometriciler ve Mutasyoncular olarak ikiye bölündülerse de, kısa bir süre sonra Thomas Morgan Hunt, Sergei Chetverikov, Theodosius Dobzhansky, Ledyard Stebbins, George Gaylord Simpson, Ronald Fisher, JBS Haldane ve Ernst Mayr gibi büyük evrimsel biyologların araştırmaları sayesinde bu kutuplar ortak bir paydada bir araya getirilerek Modern Sentez inşa edildi. Bu sentez, Mendel Genetiği'nin, Darwin'in Evrim Teorisi'ni birebir desteklediğini ve bütünlediğini tüm Dünya'ya ispatlamış oldu. Bu birliktelikten doğan popülasyon genetiği, modern bilimin en güçlü sahalarından biri olarak çalışmalarını sürdürmekte ve biz de dahil olmak üzere tüm türlerin nereden geldiğini, nasıl geldiğini ve şu anda nasıl değiştiğini açıklamayı başarmaktadır.

NASA destekli bir araştırmaya göre Ay, milyarlarca yıl önce Dünya’ya farklı bir yüzünü gösteriyordu; ancak zaman içerisinde volkanik faaliyetler sonucu ekseninden kaydı.

NASA’ya ait diğer birkaç Ay görevi de aynı öyküyü anlatıyor: Ay’da bulunan buz yapılarını haritalandıran bilim insanları Ay’ın dönüş ekseninin yaklaşık beş derece kaydığını söyleyebiliyorlar. Gezegen Bilimi Enstitüsü’nden araştırmanın başyazarı Matthew Siegler bunu şöyle ifade ediyor: 

Bilim insanları arasında evrimin kabul edilme oranı nedir dersiniz?

Bu konu, evrimin özellikle halk arasında tartışmalı olup, bilimsel camiada hiçbir temel tartışmanın artık bulunmayışından ötürü birçok araştırmanın konusu olmuştur. Sonuç ise açıktır: Evrim, bilim insanları arasında %97'ye varan oranlarda, sadece biyologlar arasında ise %99'u aşan oranlarda kabul görmektedir. Konuyla ilgili çalışmaların bir kısmına buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan ve benzerlerinden ulaşabilirsiniz. Ancak bir tanesini inceleyelim:

Kelime anlamı olarak olarak sünnet (İng: "circumcision"), sadece erkekler için tanımlanmaktadır ve penisin ucunda bulunan prepucium (ön deri) olarak adlandırılan deri parçasının cerrahi olarak kesilerek alınması anlamına gelmektedir.^[1] Penis ucundaki ön deri açıldıktan sonra, penis başına (glans) bağlanan bağlantıları kesilir ve böylece vücuttan alınmış olur. Erkekler için tanımlanan bu uygulama, yazı içinde değineceğimiz ve daha önceden de anlattığımız gibi kadınlara da uygulanabilmektedir; fakat bu uygulama kimi zaman "kadın sünneti" veya "klitoridektomi" olarak anılsa da, tıbbi olarak "kadınların genital sakatlanması" (İng: "female genital mutilation") olarak isimlendirilmektedir.^[2] Biz bu yazıda aslen erkek sünnetine odaklanacağız.

Makalemizde de anlatacağımız gibi, İslamiyet'ten (ve hatta büyük dinlerden) çok daha eski bir tarihi olan "sünnet" uygulamasının etimolojik olarak Arapçadaki asıl kelime anlamı "âdet, yol, davranış"tır. Bu sözcük, dilimize İslami literatür aracılığıyla kazandırılmıştır. Aslında "sünnet" sözcüğü, sadece penis ucu derisinin kesilmesiyle ilgili değildir. Sözcük, daha genel olarak, İslam'ın peygamberi "Hz. Muhammed'in söz, fiil ve onaylarının ortak adı"^[3] veya "farz yahut vâcip derecesinde olmaksızın yapılması dinen istenen fiil"^[4] gibi dini bağlamlarda kullanılmaktadır. Penisteki deri parçasının alınması, İngilizcede (yukarıda da verdiğimiz gibi) "sirkumsizyon" olarak anılmaktadır ve Türkçe tıp literatüründe de bu şekilde anılabilmektedir.^[5] Biz, yazı boyunca bu penis derisi kesme uygulamasını "sünnet" olarak adlandıracağız ve bu yazıda, erkek sünnetinin fizyolojik, psikolojik ve genel sağlık açısından etkilerini değerlendireceğiz.

Kimi zaman Flores İnsanları olarak anılan Homo floresiensis türü, Endonezya'nın Flores adasında, bir opera salonu kadar büyük olan Liang Bua mağarasının geniş kubbeli tavanından bir avize gibi uzanmış sarkıtının altında, geniş bir aydınlatma jeneratörünün gürültüsü tıngırdarken, farklı dillerin fısıltıları arasında keşfedildi. 2003 yılında, elliden fazla antropolog, yerel halktan birkaç kişi ve polis eşliğinde bulunan kafataslarının, erişkin olmalarına rağmen bir Homo sapiens’ten çok daha küçük boyutta olması yeni bir Homo türünün bulunduğuna işaretti. Boyları yaklaşık 1.1 m olduğu düşünülen bu yeni türe bulundukları adanın ismi verildi: Homo floresiensis!

Boyutlarının Homo sapiens türünden daha küçük olması onların J. R. R Tolkien’in efsanevi “Yüzüklerin Efendisi” serisi ve “The Hobbit” kitabında anlattığı hayali Orta Dünya ırkı Hobbit’lere benzetilmesine neden oldu. İlk keşfedildiklerinde Down sendromlu H. sapiens örnekleri olduğu düşünüldü; ancak yapılan araştırmalarda bunun doğru olmadığı anlaşıldı ve yeni bir tür olarak adlarını evrim ağacına yazdırdılar.

Bilişsel önyargılar, bilişsel sistemimizin çalışma sistemine bağlı olarak ortaya çıkan sistematik rasyonellikten sapma şemalarıdır. Bilgiyi arama, değerlendirme, yorumlama, yargılama, kullanma ve hatırlamada ayrıca aldığımız kararlarda irrasyonel olmamıza sebep olurlar.

Örneğin çok bilinen Şeffaflık İllüzyonu Önyargısı, kendi içimizde yaşadığımız duygu ve düşüncelerimizin başkalarına olduğundan daha net göründüğünü sanmamıza sebep olur. Bu önyargıya kapılırız, çünkü başka insanların bizi nasıl gördüğünü anlamaya çalıştığımızda, kendi bakış açımızdan uzaklaşmakta zorlanırız. Bu nedenle de kendi içimizde deneyimlediğimiz duyguların dışarıdan da aynı şekilde deneyimlendiğini zannederiz. Halbuki bu, çoğu zaman mümkün değildir.