Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsan Ömrü, Uzunluğu ve Evrim

İnsan Ömrü, Uzunluğu ve Evrim Pixabay
4 dakika
46,546
Evrim Ağacı Akademi: İnsan Evriminde Özel Konular Yazı Dizisi

Bu yazı, İnsan Evriminde Özel Konular yazı dizisinin 14. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Gen Benzerliği (Genetik Benzerlik) Nedir? İnsan Genomu, Diğer Canlılara Ne Kadar Benzer?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat
Geçen yüzyılda yaşam süresinin tıp biliminin gelişimine bağlı olarak artışından bahsedilir, hatta coğrafya onuncu sınıf lise kitabında ders olarak işlenilir; ama buna karşın dikkatimi çeken şudur ki günümüzden yüzyıllar öncesi yaşamış tanınmış insanların biyografilerinde yaşam bazılarının -hatta çoğunun- yaşam sürelerinin günümüzdeki kadar uzun olduğuna rastlamaktayız, bunun tam olarak sebebi nedir? Bu artış bir yüzyıldan daha büyük bir ölçekte mi gerçekleşti? Veya bu bahsi geçen artış, erken yaşta ölen kişilerin sayısındaki azalma mı?

 Aslında bunun pek çok sebebi olabilir. Evet, tıp ömrümüzü uzattı ve uzatıyor; ancak öte yandan, gelişen teknoloji, bundan yüzyıllarca önce insanların hayal dahi edemeyeceği tehlikeleri de beraberinde getiriyor. En azından, odanızda uyurken, odada bulunan elektronik aletlerden yayımlanan radyasyonu düşünün. Ki daha yüz binlerce yeni olgu, sağlığımıza tehdit oluşturacak şekilde hayatımıza girdi.

Genellikle eskiden insanların erken ölme sebebi, elbette hem evrimsel geçmişimizde, hem de insanların yaşam biçimlerinde aranmalıdır. İlk kısmı oldukça açıktır; çünkü vahşi doğada bir türün bireylerinin, belli bir ortalamadan uzun süre yaşaması, doğal kaynakların israfı anlamına gelecektir. Dolayısıyla doğanın tüm türler üzerinde Doğal Seçilim etkisiyle ömürlerinde kısaltıcı bir etkisi vardır. İnsan, vahşi yaşam zincirinden çıkarak aslında bunu bir nebze olsun kırmıştır (ve şu anda kaynakları nasıl sömürdüğümüzün farkındasınızdır). Öte yandan, eski zamanlarda insanlar çok daha sağlıklı yaşayabilme şansına da sahiplerdi. Yiyeceklerin tümü organikti, insanlar sürekli bağ-bahçelerinde çalışıyorlardı. Bunlar, insanın ömrünü fiziksel olarak arttıran etmenlerdir. Ayrıca, örneğin Antik Yunan'da pek çok düşünür bulunmaktaydı. Düşünme ve özellikle okuma/yazma faaliyeti, insanın mental ömrünü uzatan faktörlerin başında gelir. Çünkü beyin kolay kolay pes etmez ve yaşlanmaz, dolayısıyla beyinden vücudun kalanına giden bilgiler daha uzun yıllar kesilmez. 

Tüm Reklamları Kapat

İşte bu parametrelerin farklı kombinasyonları, kişilerin devirler boyu ömrünü belirlemektedir. Evet, elbette eski çağlarda da uzun ömürlü bir dolu insan olmuştur; ancak siz sadece biyografisi bulunanlara bakarak (ki çoğunlukta olduklarını düşünmüyoruz, ya da örnek genişliğiniz sınırlı olabilir) tüm popülasyonu değerlendiremezsiniz, bu hata olur. Bildiğimiz kadarıyla, popülasyon içi ortalama olarak bakıldığında, yani bir devirde yaşamış tüm insanların ortalama ömürleri kıyaslandığında, seneler geçtikçe tıp biliminin özverili çabaları sayesinde ömrümüz az çok artmaktadır. Günümüzde de 30-40 yaşında ölen pek çok ünlü, yazar, şair, bilim insanı vardır; ancak bu, 21. yüzyılda insan ömrünün bununla sınırlı olduğunu göstermez.

Science dergisinde 10 Mayıs 2002'de yayınlanan bir makaleye göz atalım:

Tüm Reklamları Kapat

Günümüzde, insanların büyük bir yüzdesinin beklenen ömrü (en iyi koşullarda tutulduklarında yaşayabilecekleri ve genetik özellikleriyle belli oranda sınırlandırılan ömürleri) 30.000 gündür (~82 yıl), bazı çok şanslı (?) insanların 40.000 güne (~109 yıl) kadar ulaştığı olmuştur. Günümüzden 2.000 sene önce ise insanların beklenen ömrü 7.000 gün (~20 yıl) kadardır. 1796 yılında ise 24 yıl kadar olduğu bilinmektedir. Bundan 100 yıl sonra, yani 1890'lı yıllarda yılında bu sınır iki katına, 48 yıla kadar çıkmıştır. Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nde erkeklerin beklenen ömrü 72 yıl, kadınlarınki 79 yıl olarak belirlenmiştir, ortalama olaraksa 77 yıl olduğu belirtilmektedir. Erkekler ve kadınlar arasındaki bu fark tam olarak bilinmemektedir; ancak araştırmalar sürmektedir. Japonya'da ise insanların ortalama beklenen ömrü 90 yıl kadardır. Aşağıdaki görsel, yine Science dergisinden alınmıştır. Dikey eksende "beklenen insan ömrü", yatay eksende ise yıllar yer almaktadır:

İnsan Ömrünün Yıllara Göre Değişimi Grafiği
İnsan Ömrünün Yıllara Göre Değişimi Grafiği
Popular Science

Artış, oldukça nettir. Biraz daha istatistik: 1800'lerde her 1000 yenidoğandan 300-400 tanesi ölürken, günümüzde sadece 100 ölüm gerçekleşmektedir. Bu da, tıbbi müdahalenin gelişmesinden kaynaklanır. 

Peki bu artış ne zamana kadar sürecek? Aslında, Berkeley Üniversitesi'nden araştırmacıların söylediğine göre, son yıllarda, geçmiş yıllara oranla insan ömrü artışında herhangi bir yavaşlama yoktur. Aynı araştırıcılar, ortalama ömürlerimizin muhtemelen 120 yıla kadar çıkıp orada sabitleneceğini düşünmektedirler. Öte yandan insan ömrünün bir sabit olmadığını, sonsuza kadar uzaması için genetik bazı engeller hariç bir engel bulunmadığını belirtmektedirler. Canlıların neden öldüklerinin Biyolojisini merak edenlere aşağıdaki yazımızı önemle tavsiye ediyoruz:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

https://www.facebook.com/note.php?note_id=172846476106769

Konu hakkında söylenecek sözler çok ancak şimdilik, en azından "insan ömrü" ile ilgili olarak bunların yeterli olacağını düşünüyoruz.

Teşekkür: Enes Denizhan Ekici

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: İnsan Evriminde Özel Konular Yazı Dizisi

Bu yazı, İnsan Evriminde Özel Konular yazı dizisinin 14. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Gen Benzerliği (Genetik Benzerlik) Nedir? İnsan Genomu, Diğer Canlılara Ne Kadar Benzer?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 12
  • Tebrikler! 5
  • İnanılmaz 5
  • Umut Verici! 5
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • J. Oeppen, et al. Supplementary Material. (17 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 17 Şubat 2019. Alındığı Yer: Sciencemag | Arşiv Bağlantısı
  • B. Klein. Human Lifespan - Is There A Limit?. (7 Ocak 2003). Alındığı Tarih: 17 Şubat 2019. Alındığı Yer: LongeCity | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 00:23:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/188

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. İnsan Ömrü, Uzunluğu ve Evrim. (5 Ağustos 2011). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/188
Bakırcı, Ç. M. (2011, August 05). İnsan Ömrü, Uzunluğu ve Evrim. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/188
Ç. M. Bakırcı. “İnsan Ömrü, Uzunluğu ve Evrim.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 05 Aug. 2011, https://evrimagaci.org/s/188.
Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan Ömrü, Uzunluğu ve Evrim.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 05, 2011. https://evrimagaci.org/s/188.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close