Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Dışlanmanın Sosyal Psikolojisi: Grubundan Dışlanan Kişilerin Psikolojisi Bu Deneyimden Nasıl Etkileniyor?

Dışlanmanın Sosyal Psikolojisi: Grubundan Dışlanan Kişilerin Psikolojisi Bu Deneyimden Nasıl Etkileniyor?
4 dakika
77,021
Tüm Reklamları Kapat

Sosyal dışlanma kişinin kısa ya da uzun süreli olarak, bir grup tarafından ya da bir birey tarafından dışlanmasıdır ve sosyoloji, psikoloji, ekonomi gibi bilim dalları tarafından farklı açılardan yaklaşımlarla incelenmektedir. Günlük olarak ise birinin bize küsmesi (sessiz muamele), olası romantik partner tarafından reddedilme ya da birileri tarafından görmezden gelinme gibi durumlar dahi sosyal dışlanmanın olumsuz psikolojik etkilerini ortaya çıkarabilmektedir.

Evrimsel açıdan, bazı bireylerin gruptan dışlanıp bazılarının dahil edilmesinin evrimsel sebepleri olduğu; yani, dışlamanın evrimsel açıdan adaptif bir grup davranışı olduğu düşünülmektedir. Hayvan gruplarında gruba zararı dokunacak olan hayvanın dışlandığı gözlenmektedir. Böylece grup hayatta kalma şansını arttırmaktadır ama dışlanan birey ise güvenlikten, yiyecekten ve korumadan mahrum kalıp ölümle karşı karşıya gelebilecektir.

Tüm Reklamları Kapat

Dışlamanın Gücü

Beyinde fiziksel acıya tepki olarak aktif hale gelen bölge ile dışlanma tecrübesinde aktif olan bölge (dACC bölgesi) benzerdir (Eisenberger, Lieberman ve Williams, 2003). Bu bilgiye dayanarak, beynimizin dışlanma ile fiziksel acıyı benzer şekilde tecrübe ettiği ve aynı zamanda dışlanmanın çok güçlü fiziksel tepkiler yarattığı çıkarımlarını yapabiliriz.

Sosyal Psikolojide dışlanma tecrübesi deneysel olarak kurgulanabilmektedir. Yeni katıldığımız bir grupta bizimle ilgilenilmemesi ve grubun diğer bireylerinin sadece kendi aralarında iletişim kurmaları kısa süreli bir dışlanma tecrübesine örnek gösterilebilir. Böyle bir dışlanma, insanın dört temel ihtiyacını karşılamasına engel olmakta ve kişide olumsuz duygular yaratmaktadır (Williams, 2009). Engellenen bu ihtiyaçlar ise kontrol ihtiyacı, hayata anlam katma ihtiyacı (ya da anlamlı varoluşa sahip olma ihtiyacı), ait olma ihtiyacı ve benlik saygısını koruma ihtiyacıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Kilolu insanların, etnik azınlıkların, cinsel azınlıklar ya da transeksüellerin yaşadığı dışlanma türü ise uzun süreli dışlanmaya girer ve artık bireyin dışlanmayla baş etme becerileri zayıflamıştır. Kişi artık kendini toplumdan geri çekmeye, kendini çaresiz ve depresif hissetmeye başlamıştır (Williams, 2009).

Dışlanma tecrübesi canlı için o kadar etkilidir ki, bir grup tarafından dışlanmanın bize faydası dokunsa bile bu dışlanma tecrübesinden olumsuz etkilenmekteyiz. van Beest ve Williams (2006) adlı araştırmacıların deneysel çalışmalarında, deneye katılıp dışlananlara para verildiği halde katılımcıların bu durumdan olumsuz etilendikleri gözlenmiştir. Hatta yalnızca başka birinin dışlanışını izlemek bile kendimiz dışlanıyormuşuz gibi olumsuz duygular hissetmemize neden olmaktadır (Bagg ve Williams, 2008).

Peki Dışlanmayla Nasıl Baş Ediyoruz?

Dışlanmanın yarattığı olumsuz duyguların ve ihtiyaçların gördüğü zararın tamiri kişisel ve durumsal değişkenlere bağlı olarak farklılık gösteriyor. Örneğin; sosyal kaygısı olan kişiler, güvendiği kişiler tarafından dışlananlar, dışlanmasını kendi kişisel özelliklerine atfedenler, reddedilme hassasiyeti yüksek olan kişiler (rejection sensitivity) dışlanma ile daha uzun süreli ve daha zor bir mücadeleye girmektedirler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Dışlanan kişilerden bazıları daha önce bahsi geçen dört ihtiyacını yeniden temin edebilmek için öfke ile kendilerine ya da topluma zarar verebilecek davranışlar sergilerken; bazıları ise yeniden kabul edilmesini sağlayacak şekilde uyum davranışları gösterirler. Daha ayrıntılı olarak, dışlanma sebebiyle ait olma ihtiyacı ve benlik saygısını koruma ihtiyacı zedelenen insanlar, bu ihtiyaçlarını gidermek için diğerleriyle yeniden bağlantı kurmaya çalışabilirler (Williams, 2009). [Williams'ın (2009) belirttiği gibi, dışlanma hissini duyan kişilerin kendilerini yeniden beğendirmek için başvurdukları dört ilginç yöntemden söz edilmektedir. İlk olarak, dışlanan kişi, kendini dışlayanlara daha çok benzer olduğunu ispat edebilmek uğruna onların davranışlarını taklit edebilir. İkincisi, grup çalışmasında başarılı olmak için daha çok çaba harcayabilir (Oysa ki, yalnız çalışırken grup çalışmasına göre daha çok çaba harcarız). Üçüncü olarak, karşılamaya istekli olmadığı talepleri karşılamaya gönüllü davranabilir. Son olarak da, yeniden kabul görebilmek uğruna daha sosyal davranışlar edinerek arkadaş arayışında daha çok çaba harcayabilir.]

Diğer yandan, kontrol ihtiyaçları ile hayata anlam katma ihtiyaçları zedelenen insanlar ise sevilmeyi ya da uyum sağlamayı artık önemsemeyebilirler. Bu kişilerden kimisinin, hayatları üzerinde kontrole sahip olduklarını hissedebilmek için diğerlere karşı güç uyguladıkları ve anlamlı varlıklarını kabullenmeleri için onları asabi şekilde zorladıkları düşünülmektedir (Williams, 2009). [Bu durumdaki kişi eğer güvendiği bir kişi tarafından dışlanıyorsa ya da birbirini tanıyan insanlar tarafından dışlanıyorsa (Williams, 2005) ya da dışlanmasını adil olarak yorumlamıyorsa (Chow ve ark, 2008), agresyonu daha yüksek olacaktır.]

Dışlanan Gruplar İçin Neler Yapılabilir?

Uzun süreli dışlanmaya maruz kalan stigmatize edilmiş grupların bireyleriyle değersizlik hissi, depresyon ve sosyal izolasyonu giderecek çalışmalar yapılmalıdır. Çeşitli destek grupları, grup terapileri ve internet arkadaşlıklarının da yardımı dokunacaktır. Ek olarak marjinalize edilmiş grup bireylerinin (ör: eşcinsellik, transseksüellik) evcil hayvan sahibi olmaktan faydalandıkları da sıklıkla gözlemlenmektedir.

Not: Bu yazıyı hazırlayan, Ege Üniversitesi Sosyal Psikoloji Bütünleşik Doktora Öğrencisi Çağla Tekeli'ye teşekkür ederiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
32
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 25
  • Muhteşem! 13
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Bilim Budur! 5
  • Üzücü! 5
  • Umut Verici! 3
  • Grrr... *@$# 3
  • Korkutucu! 3
  • İnanılmaz 2
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 08:35:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4220

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Dışlanmanın Sosyal Psikolojisi: Grubundan Dışlanan Kişilerin Psikolojisi Bu Deneyimden Nasıl Etkileniyor?. (23 Şubat 2016). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4220
Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2016, February 23). Dışlanmanın Sosyal Psikolojisi: Grubundan Dışlanan Kişilerin Psikolojisi Bu Deneyimden Nasıl Etkileniyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4220
E. Ağacı, et al. “Dışlanmanın Sosyal Psikolojisi: Grubundan Dışlanan Kişilerin Psikolojisi Bu Deneyimden Nasıl Etkileniyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Feb. 2016, https://evrimagaci.org/s/4220.
Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Dışlanmanın Sosyal Psikolojisi: Grubundan Dışlanan Kişilerin Psikolojisi Bu Deneyimden Nasıl Etkileniyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 23, 2016. https://evrimagaci.org/s/4220.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close