Charles Darwin'in Türlerin Kökeni'nin ilk baskısı daha yayınlandığı gün tükendiyse bile, kitabın ortaya koyduğu gerçeklerin etkisi ilk birkaç ay/yıl boyunca pek fazla hissedilmedi, üzerinde çok fazla durulmadı. Ancak aradan 1-2 sene geçtikten sonra, bilim camiasında müthiş bir patlamaya neden oldu ve kısa sürede en çok tartışılan konu haline geldi. Aradan 10 sene geçmemişti ki, Dünya çapındaki tüm bilim insanlarının ezici bir çoğunluğu, doğadaki evrim yasasını ve bunu izah eden Darwin'in Evrim Teorisi'ni, canlılığın çeşitliliğini ve değişimini açıklayan tek teori olarak kabul etmişlerdi.

Sonradan, 1900 yılında Hugo de Vries tarafından Mendel Genetiği'nin yeniden keşfiyle bilim insanları kısa bir süreliğine Biyometriciler ve Mutasyoncular olarak ikiye bölündülerse de, kısa bir süre sonra Thomas Morgan Hunt, Sergei Chetverikov, Theodosius Dobzhansky, Ledyard Stebbins, George Gaylord Simpson, Ronald Fisher, JBS Haldane ve Ernst Mayr gibi büyük evrimsel biyologların araştırmaları sayesinde bu kutuplar ortak bir paydada bir araya getirilerek Modern Sentez inşa edildi. Bu sentez, Mendel Genetiği'nin, Darwin'in Evrim Teorisi'ni birebir desteklediğini ve bütünlediğini tüm Dünya'ya ispatlamış oldu. Bu birliktelikten doğan popülasyon genetiği, modern bilimin en güçlü sahalarından biri olarak çalışmalarını sürdürmekte ve biz de dahil olmak üzere tüm türlerin nereden geldiğini, nasıl geldiğini ve şu anda nasıl değiştiğini açıklamayı başarmaktadır.

Güneş sistemimizin beşinci en büyük gezegeni, yarıçapı yaklaşık 6370 kilometre, ağırlığı 6.6 sekstilyon ton, Güneş’in çevresinde saatte 107,000 kilometre hızla hareket eden, yüzey alanı %70 oranında suyla kaplı ve 510 milyon metrekare olan Dünya’mız adeta evrende seyahat eden bir uzay gemisi gibidir. Elbette gözlerimiz Mars’ta ve ötesinde olabilir ancak şu an milyonlarca canlı türüyle beraber bir hayat paylaştığımız ve insanlık tarihinin doğduğu yer olarak bu gezegenden başka yuvamız yoktur. Eğer bilim-kurgu film ile dizilerde yer alan uzay yolculuğuna çıkan gemilerin birinde olsaydınız, çıkan her arızanın tamir edilmesini isterdiniz, çünkü biliyorsunuz ki o uzay gemisi yeteri kadar hasar gördüğünde kaçacak başka yeriniz yoktur. Söz konusu Dünya olunca, aynı endişeyi yeterince duymuyoruz. Belki yaşantılarımızdaki dertlere çok odaklanmışızdır, “Zaten kısa bir ömrüm var, bir de bununla mı uğraşayım?” dersiniz, belki de gezegenin devasa yapısı karşısında “Bir şey olmaz” tavrını sergilersiniz, belki de umutsuzluğunuza rağmen “Ne gibi bir yardım yapabilirim ki? Bilim insanların bu sorunu da çözeceğine inanıyorum” diyenlerdensiniz. İnsanlar genel olarak ani değişimlere tepki vermektedirler, ancak uzun vadeli değişimler söz konusu olduğunda ortada bir umursamamazlık olmaktadır. Eğer yarın yıkıcı bir fırtınanın olacağını öğrenip bunun olmasını önleyebilecek teknolojiye sahip olsaydık (şimdilik böyle bir şeyin olduğunu varsayın) hiç düşünmeden bu kararı alırdık. Ancak bundan 50 yıl sonra milyonlarca insanın hayatını mahvedecek bir küresel fırtınanın oluşabileceğini öğrenseydik, şimdiden bunu önlemek için yapılabilecek çalışmaları pek önemsemezdik. Bu tıpkı bitirme tezini son haftaya bırakan tembel bir öğrencinin davranışı gibidir ve hepimiz biliriz ki son anlara bırakılan yüklü iş oldukça streslidir, lakin bu durumda kaybedeceğiniz şey eğitiminizi bitirme şansınızdır, ancak iklim değişimi durumunda insanların ve diğer hayvanların hayatları söz konusudur.

Yine de ne derseniz deyin, iklimin değişimi gözardı edilemez bir durumdur. Yaz ayları gelince tek derdimiz fit olup çekici görünmek iken, “çok sıcak öyle değil mi? Yanıyor resmen” diye söylentileriniz sadece işin başlangıcı olduğunu söyleyebiliriz.

Uzay aracınızın gövdesinin görev esnasında delinmesi demek, hazırlıksız yakalanmanız durumunda hayattaki son 30 saniyeniz anlamına gelir.

Eğer şanslıysanız, uzayda korumasız ve oksijensiz şekilde geçirebileceğiniz süre 2 dakikayı bulabilir; ancak netice değişmez.

Endosimbiyotik Teori (veya Simbiyogenez Teorisi), biz insanların da dahil olduğu, daha karmaşık yapılı hücrelere, çekirdeklere ve zarlı organellere sahip olan ökaryotların; daha basit yapılı, çekirdeksiz ve zarlı organelleri bulunmayan bakteriler ve arkeler gibi prokaryotlardan nasıl evrimleştiğini anlamamızı sağlayan bilimsel bir teoridir.

Endosimbiyotik Teori'ye ökaryotik zarlı organeller, aslen bağımsız prokaryotlar olarak yaşamını sürdüren varlıklardı; ancak evrimsel süreçte bir noktada daha iri prokaryotlar tarafından endositoz (ya da daha spesifik olarak, fagositoz) yoluyla hücre içine alındıklarında, tam olarak sindirilemediler; bunun yerine, o hücreyle "kaynaştılar" ve bir "ağ kurdular". Böylece zarlı organellere sahip olmayan prokaryotlardan, zarlı organellere sahip ökaryotlar evrimleşmiş oldu.

Sinir sisteminin evrimi de diğer tüm sistemler gibi çok eskilere, tek hücreli canlılara kadar gitmektedir. Çoğu kimse bunu ilk duyduğunda şaşırabilecektir: "Bir sistemin evrimi nasıl olur da daha dokuları ve organları dahi olmayan, hatta tek başına, tek hücreli olarak yaşayan canlılara kadar gidebilir?" Bu, birçok insanı afallatmaktadır. Bilim insanları da evrimsel biyoloji ortaya çıkana ve gelişene kadar sistemlerin evrimsel değişimlerinin bu kadar eskiye gidebileceğini düşünmüyorlardı. Fakat artık evrimsel biyolojinin bütünleştirici ve birleştirici yapısı sayesinde her sistem gibi sinir sisteminin temellerinin de tek hücrelilere gittiğini biliyoruz.

Başlangıçta, sinir hücreleri yoktu. Her canlı, varlığını sürdürebilmek için çevresiyle iletişim içerisinde olmak zorundaydı. Birçok kaynakta bu iletişim, canlılığın temel kriterlerinden biri olarak görülür. Çünkü canlı çevresiyle hangi çapta olursa olsun bir iletişim halinde olmayacak olursa, besin, enerji, dinlenme, tehlike gibi unsurları kaçırabilecek ve varlığı ciddi miktarda tehlikeye girecektir. Bu sebeple, canlılığın ilk oluşumundan beridir sadece çevresiyle en aktif şekilde iletişim kurabilen canlılar avantaj sağlamışlardır.

Genetik mühendisliği (kimi zaman genetik modifikasyon olarak da bilinir), modern DNA teknolojilerini kullanarak bir organizmanın genetik yapısını (genotipini), dolayısıyla da fiziksel özelliklerini (fenotipini) doğrudan değiştirme işidir. Değiştirilen DNA bir hayvana, bitkiye veya bakteriye ait olabilir.

Genetik mühendisliği sırasında değiştirilen, canlının genomundaki tek bir baz (A, T, C, G) olabileceği gibi, DNA'nın belli bir bölgesinin tamamının silinmesi ve hatta yeni bir genin genoma eklenmesi de olabilir. Tüm bu genetik kavramlar hakkında daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Bizim en yakın kuzenlerimiz olan Neandertaller, taştan aletler yapmada ve hayvanları avlamada başarılı olmuş, birçok buzul çağın zor şartlarında hayatta kalmışlardır. Peki, neden 27.000 yıl önce yok oldular?

Neandertaller en az 200.000 yıl boyunca Avrupa ve Batı Asya’da yaşamış ve yaklaşık 27.000 yıl önce yok olmuş bir hominin türüdür. Bu süre içerisinde bu bölgelerde bilinen en soğuk iklim şartlarından bazılarına şahitlik etmişlerdir. Fıçı göğüs, daha kısa uzuv, daha büyük beyin gibi fiziksel özelliklerinin birçoğu onların soğuğa adapte olduklarını ve ısıyı tutmaya adapte olmuş bir vücut biçimine sahip olduklarını gösterir. Hayvan avlamada ve taştan karmaşık aletler yapmada üstün olan Neandertallerin kemikleri son derece kaslı ve güçlü olduklarını, ama sık sık yaralandıklarını ve bu nedenle zor bir hayat sürdürdüklerini ortaya koyar. Şüphesiz Neandertaller 200 bin yılı aşkın bir süre boyunca çevresine başarılı bir şekilde adapte olmuş zeki türlerdir. Peki, onlar ne kadar “insanlardı”? İnsanlara özgü olduğunu düşündüğümüz dil, müzik, sanat ve din gibi davranışlar sergilediler mi? Ve neden modern insanlar Avrupa’ya göç ettikten kısa bir süre sonra ortadan kayboldular?

Hayvan davranışlarının en temel sebeplerinden biri doğal seçilimdir. Bir hayvanın doğup yaşadığı ortam, o hayvanın çevresini tanıma ve etrafındaki tehlike unsurlarını anlama konusunda yardımcı olur. Buna örnek verecek olursak, ülkemizde kalabalık şehir ortamında yaşayan köpeklerin karşıdan karşıya geçerken etrafa bakması, trafik ışıklarında yeşili görünce karşıya geçmesi veya kedilerin hangi insana yemek vereceğini bilip o insana karşı daha cana yakın ve sevgi dolu yaklaşması gibi durumlar çevreyi tanıma faktörüne örnek verilebilir.

Eğer evde kısırlaştırılmamış bir hayvan besliyorsanız, hayvanınızın belirli dönemlerde kızgınlık belirtileri gösterebileceğini fark edebilirsiniz. Bu davranışlar genellikle yüksek sesler çıkartma (havlama, miyavlama, ötme), daha sıcak kanlı ve cana yakın davranışlar, etrafda bulunan objeler veya cisimlerle cinsel ilişkiye girmeye çalışma gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu davranışlar, hayvanların doğasında yer alan ve evrimleşmiş faktörlere dayanır.