Kıvrımlı solungaçları ve sevimli suratları ile ilginç bulduğumuz aksolotlar (İng. axolotl) bir başka özelliği ile bilim insanlarının hayli ilgisini çekiyor. Uzuvlarını kaybettiklerinde tekrar oluşturabiliyor ve kalp veya beyin gibi organlarının bir kısmı yok olduğunda tekrardan eksilen bölgeyi tamamlayabiliyorlar (rejenerasyon). Bu şaşırtıcı özelliği genetik açıdan anlayabilmek ve insanlar için faydalı olmasını sağlamak için bilim insanları uzun süredir çalışıyorlar. İnsanlar için uzuvların tekrar oluşması şu anda söz konusu olmasa da yaraların kısa sürede iyileşmesini sağlayabilmek bile büyük bir gelişme olurdu.

Aksolotlar, hayvanlar aleminin amfibyumlar sınıfında bulunurlar ve Ambystoma (köstebek semender) cinsine ait Ambystoma mexicanum türüdür. Tür adından da anlaşılacağı üzere Meksika’nın güneyindeki bazı göllerde ve kanallarda yaşarlar. Halk dilinde yürüyen balık olarak bilinse de balık değil, amfibidirler. Diğer amfibilerden farklı olarak metamorfoz geçirmeden yetişkinliğe ulaşırlar, dolayısıyla karaya çıkmadan suda kalırlar ve solungaçlarını kaybetmezler.

Mustafa Kemal Atatürk, ömrü boyunca yüzlerle ifade edilecek sayıda kitap okumuş, çok çeşitli konulara kafa yormuş, tarihsel açıdan olduğu kadar bireysel olarak da oldukça ilginç bir liderdir. Örneğin, Atatürk'ün ilgilendiği konular askeri stratejiler ve modern hukuk gibi konular olduğu gibi, geometri ve modern bilim gibi bambaşka içerikli konulardır da. Okuduğu kitaplar arasında bizler için en ilgi çekici olanı, evrimsel biyoloji ile ilgili olanlardır.

Evrimsel biyoloji 1920 ve 30'larda tam anlamıyla hız kazanmakta, matematiksel altyapısı keşfedilmekte, genetik ile bağlantısı ayrılmaz bir şekilde kurulmaktadır. Bu dönemde evrimsel biyoloji son derece ilgi çekici ve derinlemesine bir araştırma sahası olduğu gibi, aynı zamanda bilimsel camiaya var oluşun yegane bilimsel açıklaması olarak çoktan kabul görmüştür de..

Uluslararası Matematik Olimpiyatı (IMO) üniversite öncesi öğrenciler için muhtemelen en prestijli yarışmadır. Her yıl dünyanın dört bir yanından gelen öğrenciler bronz, gümüş ve altın madalyalar için yarışıyor. Yakında yapay zeka programları da onlarla yarışabilir.

Ocak ayında Google DeepMind'dan Google DeepMind ve New York Üniversitesi'nden Trieu H. Trinh, Nature dergisinde AlphaGeometry adlı yeni bir yapay zeka programını tanıttı. Araştırmacılar, programın geçmiş Uluslararası Matematik Olimpiyatı'ndaki 30 geometri probleminden 25'ini çözebildiğini, bunun da insan altın madalya sahiplerininkine benzer bir başarı oranı olduğunu bildirdi. Yapay zeka ayrıca 2004 IMO'sunda uzmanların dikkatinden kaçan bir soruya daha genel bir çözüm buldu.

Bir yüzyıla yakın bir süredir bilim insanları tatlı suda yaşayan sadece 2 yunus türü biliyorlardı: Güney Amerika’da Amazon nehri ile Araguaia ve Tocantins nehirlerinin havuzlanma alanlarında yaşayan Inia geoffrensis ve I. boliviensis.

Şimdi ise Brezilya’daki Amazona Federal Üniversitesi araştırmacıları Araguaia Nehri’nin hızlı aktığı yerinde diğer iki türden ayrılan bir üçüncü türün, I. araguaiaensis türünün varlığını gösteren DNA kanıtı buldular. Bulgular PLOS One dergisinde yayınlandı. Ortak yazar Tomas Hrbek BBC’ye şöyle dedi: 

Lise öğretimi görmekte olan veya görmüş arkadaşlarım trigonometride radyan diye bir terimle karşılaşmıştır. Aynı zamanda da çoğu kişinin de tam olarak anlayamadığı mesele 2π ifadesindeki π bizim bildiğimiz bir sayı mı yoksa burda açı ölçüsü olarak mı kullanılmış? Cevap: Evet, bu bildiğimiz 3,14... şeklinde devam eden sayı. Yoksa siz de mi bunlarca yıldır π'yi 180° mi zannediyordunuz? Aslında birim çemberde açı ölçüsünün gördüğü yay uzunluğunu fonksiyon grafiğinde ifade edebilmek için bir dönüşüm yapmaya ihtiyaç duyulmuş. Analitik düzlemde 30° diye bir ifade yok. Olsa olsa 30 diye bir ifade olabilir. Çok zekice bir dönüşüm yöntemi değil mi? Aklınıza şöyle bir sorular takılmış olabilir. Birim çemberde aynı çember üzerinde aynı uzunluğa sahip bir yay parçası aldığımızda farklı bir açı ölçüsü elde edebilir miyiz? Ya da birim çember nedir ki? Çemberin yarıçapı değiştikçe farklı çemberler elde edemez miyiz? Bunlar gayet mantıklı sorular. Ancak birim çemberin altında yatan fikri açıklığa kavuşturmaya çalışırsak sanırım bu sorularınıza yanıt bulacaksınızdır. Haklısınız, farklı yarıçaplara sahip milyonlarca çember oluşturabilirsiniz. Aynı zamanda da çemberlerin yarıçap uzunluklarını birçok birimle ifade edebilirsiniz. Mesela 2 mil yarıçaplı bir çember oluşturabilirsiniz, 2 nanometre yarıçaplı bir çember de oluşturabilirsiniz ya da 9,87 cm yarıçaplı bir çember... Birim çember fikrini sezinleyebildiniz mi? Bu birimleri insanoğlu üretmiştir ve bir sürü yoldan da bir uzunluğu ifade edebilirsiniz. Sonuç olarak her biri kendi içinde bazı birimlerdir. İster buna mil diyin isterseniz de nanometre. Hepsi kendisine ad takılmış bir uzunluktur. Yani hepsi bir birimdir. Hangi birim cinsinden olduğunun bir önemi yoktur.

Modern biyoloji ders kitapları, yalnızca bakterilerin atmosferden azotu alıp yaşam için kullanılabilir bir forma dönüştürebileceğini iddia eder. Baklagiller gibi azotu sabitleyen bitkiler, bunu kök nodüllerinde simbiyotik bakteriler barındırarak yaparlar. Ancak yeni bir keşif, bu kuralı altüst ediyor.

2024 yılında yayınlanan iki makalede, uluslararası bir bilim ekibi ökaryotik bir hücre içinde bilinen ilk azot sabitleyici organeli tanımlıyor. Bu organel, prokaryotik bir hücrenin ökaryotik bir hücre tarafından yutulduğu ve simbiyozun ötesinde bir organele dönüştüğü süreç olan birincil endosimbiyozun tarihteki dördüncü örneğidir. UC Santa Cruz'da doktora sonrası araştırmacı ve son iki makaleden birinin ilk yazarı olan Tyler Coale şöyle anlatıyor:

İlk Türkler bilinirki farklı boylara ayrılmış ve aynı coğrafyada yaşamıştır. Yaşadıkları coğrafya bozkırdır. Onların giyimi, kuşamı beslenmesi bu bozkırdan gelmektedir. Bir bozkırda yaşanan zorlukları yaşayan bu Türkler imece ve birliğin önemini en iyi bilen toplumdur diyebilirim. Burada boylara ayrılan türkler konargöçer bir yaşam stili incelemişlerdir ve neticede bazı savaş ve siyasi durumlarda farklı alanlarda yerleşmişlerdir. Hun İmparatorluğu,Uygurlar,Gök Türkler Doğu Asyada yerleşmişlerdir. Sonrasında parçalanan Türk devletçikleri neticede Selçukluyu oluşturmuştur. /1071/ Anadolunun Kapılarının Türklere Açılışı ve mazide kavimler göçü onların farklı biçimlerde yaşamasını ve güçlü,korkulan olmalarını sağlamıştır.

2005 yılında May-Britt Moser ve Edvard Moser, beynimizin nerede olduğumuzu ve nereye gittiğimizi hesaplamasında büyük öneme sahip bir çeşit nöron olan ızgara (grid) hücrelerini keşfettiler. O zamandan itibaren mekansal farkındalığın, hafızanın ve karar mekanizmasının işlevsel hale gelmesinde rol oynayan ızgara hücrelerinin ‘yer’, ‘sınır’ ve ‘head direction’ gibi diğer tip nöronlar ile ne şekilde iletişim halinde olduğunu bulmak adına çalışmalarına devam ettiler. Izgara hücreleri navigasyon sistemini içeren entorhinal korteks, Alzheimer hastalığının erken evrelerinde çok yoğun olarak hasara uğramaktadır ve bu nedenden dolayı kavramsal yeneteğin ve hafızanın nasıl ve neden kaybolduğunu daha iyi anlayabilmek için Entorhinal korteks Alzheimer ve diğer nörolojik rahatsızlıkların tedavisinde önemli bir potansiyel haline gelmiştir. 

Hayatınızda gözle görebileceğiniz en ileri sistem kendi beyninizin içine kurulmuştur. Kodlanan bir sistemin varlığı ve tüm hayatınız boyunca karşılaştığınız olayları hafızaya alan ve onları haritalayan bir sistem. 

Evrimsel biyolojiyle derinlemesine ilgilenmeye başlayan birçok kişi, bir süre sonra bayağı sorulardan kurtularak evrimin özünü anlamaya yarayacak, birçok mekanizmanın işleyişinin kavranmasını sağlayacak, türler ve çevre arasındaki karşılıklı ekolojik ilişkileri algılamaya yarayacak sorular sormaya başlayacaktır. Bu soruların etraflıca irdelenmesi ve cevaplanması, modern bilimin en güçlü teorilerinden biri olan Evrim Teorisi'nin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Örneğin, bir evrim konferansında anlatılanlar üzerine akla şöyle bir soru takılabilir:

Bu, elbette ki buna benzer olabilecek devasa bir soru grubunun bir örneği olarak seçilmiştir. Özünde sorulan soru şudur: