Klinik terminolojilerde "mitomani" veya "pseudologia fantastica" olarak da bilinen patolojik yalan, kompulsif veya alışkanlık haline gelmiş, derin ve kronik bir yalan söyleme davranışıdır. Günlük yaşamın bir parçası olarak bireyler tarafından söylenen tipik yalanlardan farklı olarak patolojik yalanlar süreğen, orantısız ve herhangi bir kazanç elde edilemeyecek durumlarda bile söylenmeleriyle ayırt edilirler. Bu tür yalanlar "patolojik" olarak kabul edilir, çünkü yalnızca yalan söyleyen bireyin değil, aynı zamanda çevresindekilerin de hayatını bozar ve bu nedenle önemli psikolojik, sosyal ve bazen de yasal sonuçlar doğurur.

Patolojik yalancıların söylediklerinin doğru olmadığını anlayıp anlamadıkları net değildir. Bazı insanlar söyledikleri şeyler açıkça yanlış olsa bile bunlara inanırlar. Diğer patolojik yalancılar ise ancak yalanları kanıtlandığında yalan söylediklerini kabul ederler.

Kurulan devletlerin veya oluşturulan büyük devlet benzeri organizasyonların yönetimi, göründüğünden daha çetrefilli ve girifttir. Monarşi ile yönetilen devletlerde dahi yönetim mekanizmasının işlemesi için birden fazla kuruma ve yüzlerce kişiye ihtiyaç vardır. Yani her bir yönetimsel oluşum kendi elit ve bürokrat sınıfını yaratmak mecburiyetindedir. İşte bu elit ve bürokrat sınıfının içinde bulunduğu yapıyı ilgili devletin "Teşkilat Yapısı" olarak adlandırmaktayız.

Devletlerin teşkilat yapılarının tarih boyunca birbirlerinden birtakım farklılıklar arz ettiği bilinmektedir. Bu farklılıkların en önemli sebepleri arasında coğrafyayı, iklimi, devlet politikalarını ve devletin siyasi sınırlarını sayabiliriz. Bu sayılanlar arasında coğrafya ve iklimin önemi bir adım daha öne çıkmaktadır. Bu önemi bir örnekle açıklamak gerekirse, Gazneli devletinin askeri teşkilatında önemli bir yer tutan filler ve bu fillerden sorumlu olan filbân kurumunu biz Osmanlı devletinde görmemekteyiz.

İnternet, günlük yaşamla o kadar iç içe geçmiştir ki, bu müthiş teknolojinin ne kadar olağanüstü bir başarı ve hazine olduğunu unutmak kolaydır. Sadece birkaç on yıl içinde, insanlığın bilgi birikiminin büyük bir kısmı toplu olarak yazıya döküldü ve internet bağlantısı olan herkesin erişimine sunuldu.

Ancak tüm bunlar sona ermek üzere. Yapay zekanın ortaya çıkışı, yazarların, sanatçıların ve diğer yaratıcıların insan kitlelerine ulaşmasını sağlayan karmaşık çevrimiçi ekosistemi yok etmekle tehdit ediyor.

Cambridge, Cardiff, UCL ve York üniversitelerinden araştırıcılar, 9,000 yıl önce geç Mezolitik Dönem'de ve Mezolitik-Neolitik geçiş döneminde yaşamış olan dokuz insana ait dişlerdeki fosilleşmiş bitki kalıntılarını incelediler.

Antik plak tabakasının içinde hapsolmuş şekilde binlerce yıldır saklanan mikrofosillere ulaştılar. Araştırıcılar, plak tabakasının içinde en az dört yüz yıl daha bu insanların diyetlerinde olmaması gerektiği düşünülen tahıl kalıntılarına rastladılar. Baş araştırmacı Dusan Borić şöyle diyor:

Günümüzden 600 milyon yıl kadar önce tek hücreliliğin çok hücreliliğe evrimleştiğini birçoğumuz biliriz. Ancak bilmek bir şeydir; bu evrimin gözünüzün önünde yaşanması ise bambaşka bir şeydir. İşte Georgia Teknoloji Üniversitesi ve Montana Üniversitesi araştırmacılarının tanıklık ettiği tam da buydu. Hem de sadece tanıklık etmekle kalmadılar; bu evrimin nefes kesici, hızlandırılmış ("time-lapse") videolarını da kaydetmeyi başardılar.

Sözünü ettiğimiz evrimsel değişim sadece 50 hafta sürdü. Çok hücreliliğin evrimini tetikleyense basit bir avcının ortama dahil edilmesiydi.

İnsanların evriminin devam edip etmediği, evrimin mekanizmalarının insanlar üzerinde halen işleyip işlemediği, işliyorsa insanın ne çeşit bir evrimsel süreçten geçtiği, bu sürecin diğer hayvanlarla benzer mi yoksa farklı mı olduğu gibi sorular, evrimsel biyolojiye ilgi duyan insanların en sık sordukları sorular arasındadır. Bu makalemizde, konuya etraflıca bir bakış atacak ve insan evriminin günümüzdeki süreçlerine dair bilimin elindeki verileri sizlere aktarmaya çalışacağız.

İlk olarak, böyle bir sorunun neden akıllarımıza geldiğine dair temel bir gerçeği irdeleyerek başlayalım: Evrim tarihinde şimdiye kadar, bildiğimiz kadarıyla, evrimin kurallarını ve vahşi doğadaki normal işleyişini bozan veya en azından aksatan, ona çeşitli şekillerde bilinçli veya bilinçsiz olarak müdahale etmeyi başaran ve bunu yaparken kendi evrim hızına etki edebilen tek bir canlı evrimleşmiştir: İnsan (Homo sapiens). İnsanın bu sıradışı becerisinin temel kaynağında ise, yine evrimsel sürecin son derece kıymetli ve ilgi çekici ürünlerinden birisi olan beyin ve bir organ olarak beynin evrimleşmesi süreci sırasında birer yan ürün olarak ortaya çıkan algı, zeka, düşünce, bilinç, farkındalık gibi olgular yatmaktadır. Beynin evriminin detaylarını diğer makalelerimizde detaylıca işlemiştik; dolayısıyla burada tekrar değinmeyeceğiz. Lakin bilinmelidir ki, beynin yapısal özellikleri karmaşıklaşıp özelleştikçe, bizim genel olarak "zeka" diye tabir ettiğimiz üst düzey bilişsel fonksiyonların doğası da karmaşıklaşmakta ve özelleşmektedir. Bu bakımdan insanın (ve insan beyninin) evrimi son derece ilgi çekici olsa da, pek de "inanılmaz", "olağanüstü" ya da "akıl almaz" değildir.

Sabah uyandığınızda vazoya konulmuş güzel bir buket çiçekle karşılaşmak çok güzel bir histir. Ancak yaprakların dökülmeye başladığını, solduğunu ve saplarının sarktığını görmeye başladığınızda... İşte bu pek de hoş bir his değildir. Biraz kimya ve biyoloji bilgisi sayesinde muhtemelen sadece evinizde bulunan malzemeleri kullanarak kesme çiçeklerinizin ömrünü uzatabilirsiniz.

Muhtemelen daha önce çiçek saplarının uçlarını koparıp dikkatlice bir şeyin içerisine yerleştiren birisini görmüşsünüzdür. Peki bunun arkasındaki mantık nedir? Sapların yüksekliklerini değiştirmek çiçeklerin etrafının fazla sarılmasını önlemeye yardımcı olur. Bu, çiçeklerin fiziksel olarak birbirine temas etmesini, böylelikle taç yapraklarının dökülmesini önlemek ve yoğun ıslak yaprak kümelerinde mikrobiyal büyüme olasılığını azaltmak gibi iki amaca hizmet etmektedir.

Sinemanın en çarpıcı eserlerinden biri olan "Matrix", 1999 yılında izleyicilere sunulduğunda, sadece bir bilim kurgu filmi değil, aynı zamanda modern felsefi düşünceyi derinlemesine işleyen bir başyapıt olarak kabul edildi. Bu film, distopik bir gelecekte geçen ve insanlığın gerçeklik algısını sorgulayan bir hikaye sunar. Matrix'in eşsiz etkisi, görsel açıdan etkileyici sahneleriyle birlikte, içerdiği derin felsefi temalar ve karakterlerin psikolojik derinliğiyle de yakından ilişkilidir.

Matrix, insanlığın yaşadığı distopik bir dünyada geçer. Yapay zekalar, insanları bir simülasyon olan Matrix içinde kontrol altına almıştır. Bu simülasyon, insanların gerçek dünyada yaşadıklarını zannettikleri karmaşık bir sanal gerçeklik sunar. Gerçek dünya ise, insanlığın yapay zekalara karşı verdiği bir savaşın ardından harap olmuş ve yaşanmaz hale gelmiştir.