~Georgiev ve ark.

İnsanlar arasındaki ölümcül şiddet örüntülerinin anlaşılması, erkek ve dişi arasındaki bazı önemli cinsiyet farklılıklarını anlamayı gerektiriyor. Dünya üzerinde cinayet suçlularının %95'ini; kurbanların ise %79'unu erkekler oluşturmaktadır. Ölümcül şiddetle ilgili cinsiyet farklılıkları her kıtada, her tipteki toplumda, avcı-toplayıcılardan büyük ulus devletlere kadar, dikkat çekici bir tutarlılık gösteriyor.

İnternet, günlük yaşamla o kadar iç içe geçmiştir ki, bu müthiş teknolojinin ne kadar olağanüstü bir başarı ve hazine olduğunu unutmak kolaydır. Sadece birkaç on yıl içinde, insanlığın bilgi birikiminin büyük bir kısmı toplu olarak yazıya döküldü ve internet bağlantısı olan herkesin erişimine sunuldu.

Ancak tüm bunlar sona ermek üzere. Yapay zekanın ortaya çıkışı, yazarların, sanatçıların ve diğer yaratıcıların insan kitlelerine ulaşmasını sağlayan karmaşık çevrimiçi ekosistemi yok etmekle tehdit ediyor.

İnsanlığın aç gözlü, tiksinç ve katlanarak artan saçmalıkları, canlı hayvanların ufacık kaplar içerisinde anahtarlık olarak satılmaya başlamasıyla yeni bir boyuta taşındı. Özellikle denizel canlıların az bir su içerisinde, plastik bir kap içerisinde anahtarlık olarak Çin'de satılmaya başlaması, birçok çevreyi ayağa kaldırdı. Özellikle Brezilya Kaplumbağası ve kral balığı gibi türlerin renkli sularla satıldığı Çin'de, bu anahtarlıkların "iyi şans" getirdiğine inanılıyor.

Global Times gazetesinin araştırmasına göre, bu iş sanıldığı kadar az rağbet görmüyor. Çin'deki bir Sihui metro istasyonu içerisindeki satıcıyı gözleyen gazete, sadece 5 dakika içerisinde 1 balık ve 9 kaplumbağa anahtarlığın satıldığını bildirdi.

Psikanaliz psikiyatri de hiçbir zaman temel teori paradigma düzeyine ulaşamadı aslında psikiyatrinin hiçbir zaman Kuhn’cu anlamında bir paradigması da olmadı, ama doğrusu bir aralar psikanalizin saygınlığı artmış psikiyatrların gözünde etkinliği egemenliği dünyanın hemen her yerinde hissedilir bir düzeye ulaşmıştır yani psikanaliz rakip görüş acısını destekler gibi yorumlanan önemli deneysel veriler karşısında yetersiz kalmıştır. Çünkü psikanaliz dediğimiz şey Freud’un tersine organik verilerle uzlaşmaya elverişli kavramsal aygıttan yoksun gibi durmaktadır.

Psikoanalitik kuramlar belirsiz kehanetlerde bulunmazlar, fakat onlar da test edilemez, yani yanlışlanamazlar. Burada aslında sosyal bilimlerin Popper’cı teori açısından bilim olup olmadığı tartışmasına girilebilir: Popper’ın teorisine göre bilimsellik ölçütü yanlışlanabilir olmaktır yani bilimsel varsayımlar veya teoriler yanlışlanabilir ölçüde olmak zorundadırlar. Bence burada yanlışlanabilirlik açısından en önemli sosyal bilim tarih bilimidir. Bir devletin kuruluşu X yılı olarak bilinirken bir anda başka bir belgenin -Rankeci anlayış- bulunmasıyla o Y yılına çevrilebilir ve yanlışlanabilir. Fakat sosyal bilimlerde bir teori yanlışlandığı takdirde bile o teori terk edilemeyebilir. Örnek olarak : Einstein Newton’un teorisini yanlışladı ve şu anda dünya Newton’un yanlışlandığını ve dolayısıyla bilimsel olduğunu algılayabiliyor. Peki bir sosyolojik teori için bu ne ölçüde geçerli olabilir? SSCB’nin yıkılması üzerine birçok sosyal düşünür sosyalizmin çöktüğünü ve ekonomi-politiğinin yıkıldığı üzerine kitaplar yayınladı fakat bunun karşısında Sovyetlerde çöken şeyin sosyalizm değil devlet kapitalizmi olduğunu savunanlarda oldu. Sosyal bilimler belki Popper’cı manada bilimsellik sıfatı kazanamıyor olabilir fakat burada kendi geliştirmek istediğim bir teori olan “ontolojik sosyal bilimler” adlı teoriyi birazcık açmak istiyorum: Benim düşünceme göre sosyal bilimler epistemolojinin doğuşuyla birlikte ortaya çıkmıştır, yani ilk insanların temsiller yaratması ve dille birlikte anlamlar aramaları sosyal antropolojini alanıdır veya insanların Tanrılar araması toplumun metafiziksel olarak boşluğunun doldurulmasının sonucudur. Kısaca sosyal bilimler aslında epistemolojik bir çıktıdır ve ilkel kökenlidir.

400.000 ton kullanılmış nükleer yakıt, düzinelerce ülkede, yüzlerce yerde depolanmaktadır. Radyoaktif özellikleri göz önüne alındığında, kullanılmış yakıtlar binlerce yıl boyunca depolanmalı ve korunmalıdır. Derin yeraltı depolaması, stokların merkezileştirilmesine yardımcı olacaktır ve bazılarının yapımı planlanmaktadır; ancak bu yeni nükleer tesis türlerini koruma zorluğu, dikkatli planlama ve yeni teknolojiler gerektirecektir.

1950'lerden bu yana, birçok ülkede yüzlerce nükleer reaktör kullanılmış nükleer yakıt üretiyor. Depolamada kullanılmış nükleer yakıt miktarının önümüzdeki on yıllar boyunca artmaya devam etmesi bekleniyor.

Yeryüzündeki tüm insanlar, birbiriyle akrabadır. Yani bugüne kadar yaşamış insanlar arasında tek bir kişi yoktur ki, diğer insanlarla akraba olmasın. Avustralya'da yaşayan bir yerli, Norveç'teki bir kadın, Türkiye'deki bir erkek, Meksika'da 100 yıl önce yaşamış bir köylü, Arktik Çember'de yaşayan bir Eskimo, Afrika'da yaşayan San Kabilesi üyeleri, Albert Einstein, Marie Curie, Aziz Sancar, Frances Arnold, bu yazıyı yazan ben, bu yazıyı okuyan siz ve diğer tüm insanlar, birbiriyle uzaktan veya yakından akrabadır. Çünkü var olan, var olmuş ve öngörülebilir bir süre boyunca var olacak tüm insanlar, ortak atalardan gelirler. Bunun ne demek olduğuna birazdan geleceğiz.

Aynı şey, farklı canlı türleri için de geçerlidir. Dünya'da, sonradan yok olsa bile bir dönem var olmuş veya şu anda var olan canlıların hepsi, mutlaka birbirleriyle akrabadır. Yani yeryüzünde 1 tane canlı türü var olmamıştır ki, diğer türlerle akraba olmasın. Bir bakteri, bir çam ağacı, bir yılan, bir insan, bir mantar ve aklınıza gelebilecek diğer tüm canlılar, birbirleriyle akrabadır.

İnsanlar, genellikle köpekbalıkları veya aslanlar gibi "vahşi" buldukları hayvanlar tarafından öldürülmekten korkarlar. Halbuki bu hayvanlar, bir insanı en çok tehdit eden hayvan türleri listesinde en son sıralarda yer alırlar.

Aşağıdaki grafikten de görülebileceği gibi, türümüzü en çok öldüren 2 hayvan türü, sivrisinekler ve insanın ta kendisidir. İnsanın kendisinden sonraki en yakın rakibi olan yılanlar yılda 50.000 kişiyi öldürürken, Hollywood tarafından korkunç canavarlar olarak gösterilmeye çalışılan köpekbalıkları, sadece 10 ölüme sebep olarak bu listenin sonunda yer almaktadır. Gelin bu grafikteki hayvanların bir kısmına (ve listede yer almayan bazı diğer hayvanlara) bir bakış atalım.

Pentagon'un yapay zekayı platformlarına güvenli bir şekilde entegre etme çabasında önemli bir gelişme olarak, yapay zeka ile güçlendirilmiş sürücüsüz bir savaş uçağı, 2023 yılında Kaliforniya üzerinde ilk kez bir insan pilotla it dalaşına girdi. 

Kim galip geldi? Ne yazık ki yetkililer, "ulusal güvenlik" gerekçesiyle bunu açıklamıyor. Ancak DARPA'nın ACE olarak adlandırılan Hava Muharebe Evrimi programının program yöneticisi Yarbay Ryan Hefron, yapay zekanın testler boyunca çeşitli senaryolarda "iyi bir performans gösterdiğini" söylüyor: