Otçulun her lokması bir bitkiye mal olur. Bitkiler pasif kurbanlar mıdır yoksa bu saldırılara aktif olarak direnç gösterirler mi?

Bitkiler enerji ve besin harcayarak gövde, yaprak, kök ve üreme dokularını büyütür. Otçullar bu dokuları yediklerinde bitki besin ve enerjiyi yavruya dönüştürme kabiliyetlerindeki azalmayla başa çıkabilmelidir. Bu nedenle doğal seçilim, otçulların olumsuz etkilerini sınırlayan bitki özelliklerini destekler.

Geride bıraktığımız birkaç yıl içinde, etrafınızdaki birçok insanın etten uzaklaştığını görmüş olabilirsiniz. Aile yemeklerinde veya arkadaşlarınızla yaptığınız mangal partilerinde, sosyal medyada ve haberlerde vejetaryenlik ve onun daha katı versiyonu olan veganizmin giderek daha popüler olduğunu görmüş olabilirsiniz.

Her ne kadar "vejetaryen burger" ve "süperyemek salatası" gibi yiyecekler, yakın gelecekte Avustralya gibi et ağırlıklı beslenen coğrafyalardaki kuzu, tavuk ve biftek gibi besinlerin yerini almayacak olsa da, kendilerini vejetaryen olarak tanımlayan Avustralyalılar'ın sayısı giderek artıyor.

1907'de tanımlanan ve şu ana dek 7 bireyin fosili bulunan Scleromochlus taylori, sahip olduğu özellikleriyle birçok bilim insanının aklını karıştırmıştı. Tanımlanmasının üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmesine rağmen hala Scleromochlus hakkında bildiklerimiz kesin bilgiler değil. Ancak şu ana kadarki en güncel ve detaylı çalışma 2020'de S. Christopher Bennett tarafından yayınlandı ve Scleromochlus hakkında önceden kabul görmüş (Scleromochlus'un terozorların atası/kardeş türü olması, Scleromochlus'un koşucu olması, vb. gibi) bazı fikirler yeniden tartışıldı. Ne yazık ki Scleromochlus cinsi üzerine Türkçe bir yazı henüz yazılmamış. Biz bu yazımızda, Bennett'in makalesinde sunduğu yeni bulguları paylaşacağız ve Scleromochlus hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.

Fakat öncelikle, Scleromochlus cinsi nedir?

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Katil balinalar (Orcinus orca), şaşırtıcı derecede yemek seçen avcılar olabilirler. Kuzey Pasifik ve Antarktika'da bazıları sadece balıkla besleniyorken, diğerleri sadece memeli canlılarla besleniyor ve bu besin tercihleri, yeni bir orka türünün evrimleşmesine neden olmuş gibi gözüküyor. Bazı araştırmacılar, Kuzeydoğu Atlantik'teki katil balina popülasyonlarının kendi içlerinde de benzer bir sürecin meydana geldiğini düşünüyor. Ama türleşmenin tamamlanması uzun zaman alabilir. Bu orkaların son 10.000 yıllık beslenmelerini inceleyen yeni bir makale, çoğunun akrabaları kadar seçici olmadığını gösteriyor.^[1] Çalışma, Kuzeydoğu Antarktika balinalarının türleşme sürecinin başında olabileceğini ortaya koyuyor.

Evrimsel biyologlar yeni bir türün okyanus veya sıradağlar gibi coğrafik engellerle ayrılmayan bir popülasyonda ortaya çıkmasının mümkün olup olmadığını uzunca tartışmışlardır. Bu, simpatrik türleşme adı verilen bir süreçtir. San Diego, Kaliforniya'daki Southwest Fisheries Science Center'da bir deniz memelisi biyoloğu olan ve yeni çalışmaya dahil olmayan Phillip Morin, şöyle diyor:

Antropologlar ve diğer bilim insanları, yüzyıllardır neden insanların birbirlerini öldürmeye bu kadar meraklı olduğunu soruyor. Peki evrimsel olarak bunun bir açıklaması olabilir mi? Yapılan bir araştırmaya göre, bu kadar agresif olmamızın neden, evrimsel olarak şiddete meyilli bir taksonomik daldan türleşmiş olmamızdır.

Balinalar nadiren şiddete başvurur. Aynı şekilde yarasalar ve tavşanlar da... Fakat primatların, bölgelerini aşan misafirlere neredeyse hiç tahammülü yoktur. Hatta öyle ki gruplar halinde yeni bireye ölümcül şiddet uygulayabilirler. Sevimli lemurlardan çapkın bonobolara, sosyal şempanzelerden ihtişamlı gorillere kadar primatlar takımı, diğer memelilerden 6 kat daha fazla birbirlerini öldürdükleri tespit edildi! Nature'da yayımlanan araştırmaya göre insan türü, diğer primatların popülasyon içindeki şiddet oranının neredeyse aynısına sahiptir. Ayrıca ilginçtir ki, bu röportaja göre mirketlerin (Suricata suricatta) ilk sırada olduğunu söyleyenler de var.

2012 senesinden önceki birkaç yıl boyunca sayısız kaynakta, antik Maya Takvimi'nden yola çıkarak, 21 Aralık 2012'de kıyamet kopacağına yönelik kuvvetli bir yaygara koparıldı. Bu iddia, Türkiye de dahil olmak üzere Dünya'nın dört bir yanında biraz panik, biraz ciddi, biraz komedi, biraz endişe yarattı. Ancak hepsinden önemlisi, dikkate değer sayıda insanın bu kehaneti ciddiye alıp, buna göre hazırlık yapmasıydı. Şu anda bu satırları okuyorsanız, bu iddiayla ilgili olarak, bu türden yüzlerce kehanette bugüne kadar hep olduğu gibi, bir şeylerin çok ters gittiğinde hemfikir olabiliriz.

21 Aralık 2012 tarihinin bir “son” olduğuna inanan insanlar genel olarak ikiye ayrılmışlardır: Yeni bir çağ beklentisi içerisinde olanlar ve büyük kaosların yaşanmasını bekleyenler. 2012 (2009) isimli Hollywood filmi sayesinde de bu korkunun giderek yayıldığını görebiliyoruz. Türkiye’de bile insanlar, bu yıkımdan etkilenmeyeceği iddia edilen Şirince köyünde toplanmış, köydeki restoranlarda “Kıyamet menüsü” isimli menüler çıkartılmıştı. Elbette bu insanların bir kısmı işin eğlencesindeydi, ancak bu konuyla ilgili o kadar sayıda belgesel ve kitap çıkartıldı ki, sahte bir bilgi üzerine kendine maddi çıkar sağlayan bir sürü insanı da görebildik.