Bilim insanları arasında evrimin kabul edilme oranı nedir dersiniz?

Bu konu, evrimin özellikle halk arasında tartışmalı olup, bilimsel camiada hiçbir temel tartışmanın artık bulunmayışından ötürü birçok araştırmanın konusu olmuştur. Sonuç ise açıktır: Evrim, bilim insanları arasında %97'ye varan oranlarda, sadece biyologlar arasında ise %99'u aşan oranlarda kabul görmektedir. Konuyla ilgili çalışmaların bir kısmına buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan ve benzerlerinden ulaşabilirsiniz. Ancak bir tanesini inceleyelim:

1908’de İtalyan bir arkeolog Phaistos'un Antik Minoan sarayına girdi ve burada bir disk buldu. Arkeolojinin gizemli buluntularından biri olarak kabul edilen disk, M.Ö. Geçmişi 1650’li yıllara kadar uzanır ve Phaistos diski olarak adlandırılır. Diskin bir yeraltı tapınağında bulunması, bunun dini açıdan önemli olduğunu gösteriliyor. Bu koyu kahverengi 16 cm çapında, 1,6 cm kalınlığındaki disk pişmiş kilden yapılmıştır ve her iki tarafı da diskin merkezine doğru saat yönünde dönen garip sembollerden oluşan bir spiral ile çevrelenmiştir. 45 farklı karakter arasında oklar, kediler, kartallar, yürüyen adam, zambaklar, yunuslar gibi simgeler ve daha fazlası bulunur. Dilbilimciler bu diskteki simgeleri bir yazı sistemine dönüştürmeye çalıştılar ancak simgelerin ne anlama geldiğini henüz bulamadılar. Bazı araştırmacılar metnin kutsal tanrıçalar, astronomi belgesi, labirent açıklaması gibi şeyler olabileceğini düşünüyor.

Çitaların yavruları gerek sevimlilikleri, gerekse de özellikleriyle uzun zamandır insanların dikkatini çekmektedir. Burada onlara dair birkaç ufak bilgi vermek istiyoruz.

İlk olarak, çitaların taksonomik cins adı olan Acinonyx, "pençesiz hareket" anlamına gelir. Belirleyici isimleri olan jubatus ise çita yavrularının sırtlarında bulunan yeleye benzer yapıya ithafen "yeleli", "çıkıntılı" anlamına gelir.

Fokların buzların üstünde vakit geçirirken çıkardıkları sesleri az çok aşinayız. Kükreme benzeri seslerle tanınsalar da bugüne kadar birçok farklı ses çıkarttıkları da keşfedilmişti. Foklara ait, insan kulağının duyabildiği 34 farklı ses tanımlanmıştı. Ancak bu seferki sesler, buzun altından kaydedildi.

Oregon Üniversitesi'nden araştırmacılar Antartika'daki Weddell fokları (Leptonychotes weddellii) üzerinde çalışırken, suyun altında fokların çıkarabildiğini daha önce bilmediğimiz seslerini kaydetmeyi başardılar. Biyolog Paul Cziko liderliğindeki bir ekip 2017'de McMurdo Oşinografi Gözlemevi'ni kurduktan sonra, Antartika'nın deniz buzu altında dolaşan Weddell foklarının seslerini kaydetmeye başladı. O zamandan beri sürdürülen iki yıllık kayıtlar, şaşırtıcı bir keşfe yol açtı.

Satürn'ün en büyük uydusu Titan, özellikle Dünya'nınkine benzer şekilde nitrojenden oluşan ancak önemli konsantrasyonlarda metan ve etan içeren yoğun bir atmosfere sahip olan yapısı ile Güneş sistemimizin önemli uyduları arasındadır. Hidrokarbon açısından zengin bir yüzeyle birleşen bu atmosferik bileşim, Titan'ı bilimsel keşifler için önemli bir hedef hâline getirmektedir.

Titan'ın yoğun atmosferi, bu zamana kadar yüzeyinin çoğunun doğrudan gözlemlenmesini engellemiştir ve NASA'nın Cassini-Huygens gibi misyonlarını bu uydunun gizemlerini açığa çıkarmaya teşvik etmiştir. Bu görevler tarafından toplanan veriler sayesinde Titan'ın manzarası; denizler, göller, nehirler ve rüzgârın etkisiyle şekillenen geniş kum tepeleriyle karakterize edilen, hepsi aktif bir jeolojik ve hidrolojik sistemin göstergesi olan çeşitli arazileri ortaya çıkarmıştır.

Gebeliğin 37. haftasından önce, yani prematüre doğan bir bebek, genellikle anne ve babasından ayrılarak yoğun bakımda bir küvöze yerleştirilir. Birkaç hafta boyunca; entübasyon, kan alma, beslenme tüpü gibi acı verebilen rutin tıbbi prosedürlere tabi tutulur. Nörolojik gelişimleri üzerindeki kısa ve uzun vadeli yan etkiler önemli olabileceğinden, farmasötik ağrı kesicilerle onları rahatlatmak her zaman mümkün olmaz. Dolayısıyla bu bebekler, bir miktar acı çekebilirler. Peki bebeğin daha iyi hissetmesi için ne yapmalı?

Psikoloji ve Eğitim Bilimleri Fakültesi'nin (FPSE) Psikoloji Bölümü'nde ve UNIGE'nin İsviçre Duyuşsal Bilimler Merkezi'nde (CISA) profesör olan Didier Grandjean'ın ekibi, İtalya'daki Parini Hastanesi ve Valle d'Aosta Üniversitesi ile işbirliği içinde, tıbbi müdahale sırasında annenin bebeğiyle konuştuğunda, bebeğin ağrı ile ilişkili belirtilerinin azaldığını ve bağlılıkta rol oynayan, stresle bağlantılı hormon olan oksitosin seviyesinin önemli ölçüde arttığını gözlemledi.^[1] Oksitosin artışı, bebeğin ağrıyla daha iyi baş edebilmesine yardımcı olmaktadır.

Hikayeyi bilirsiniz: Darwin'den önce değişim fikri üzerinde duran Jean Baptiste de Lamarck, zürafaların boyunlarının uzun dallara erişmek istediği ve zorladığı için uzadığını söylemişti. 2 temel yasasını (kullanılan ve körelen organlarla ilgili) desteklemek için bu örneği vermişti. Vücutlarda bulunan "sinir sıvısı" adını verdiği bir sıvı, zorlamaya cevap vererek ihtiyaç duyulan organın zorlandığı yönde gelişmesini sağlıyordu. Sonra Darwin, Evrim Kuramı'nı ileri sürdü ve ömür içerisinde kazanılan karakterlerin kalıtılamayacağını, evrimin popülasyonların nesiller içerisinde değişimi olduğunu söyledi. Dolayısıyla zürafaların boynu zorladıkları için değil, doğuştan kısa boyunlu olanların az beslenerek ölmesi, uzun boyunlu olanlarınsa hayatta kalması olduğunu düşündü. Bu sebeple, nesiller boyunca hep uzun boylular hayatta kalıp çiftleştiği için yavruları da kendileri gibi uzun boyunlu olabiliyordu ve bu böyle devam ettikçe, uzun ağaçların bulunduğu bölgelerde giderek uzun boyunlu bireyler evrimleşti ve zürafaların uzun boyunları bu şekilde bugünkü halini aldı.

Lamarck kaybetti, Darwin kazandı, yaşasın!

2 adet ebeveyniniz var: anne ve babanız. Onların da 2'şer tane ebeveyni var, dolayısıyla sizin 4 tane büyük-ebeveyniniz var: anneanneniz, babaanneniz, annenizin babası olan dedeniz ve babanızın babası olan dedeniz. Bu şekilde geriye gidecek olursanız, sadece 10 nesil önce 1000'den fazla, 20 nesil önce 1.000.000'dan fazla, 30 nesil önce 1 milyardan fazla atanız var demektir! Dünya'da şu anda 7 milyar insan var. Akrabalık ilişkilerini kenara bıraktığımızda 1 milyar özgün soy hattı olduğunu varsayalım. bunların her birinin sadece 30 nesil önce 1 milyar atası varsa, Dünya nüfusunun 1 kuintilyon ($10^{18}$) veya 1.000.000.000.000.000.000) olması gerekirdi. Ancak bundan 30 nesil önce, yani kabaca 1000 sene önce Dünya nüfusu'nun sadece 300 milyon (300.000.000) olduğunu biliyoruz. Dahası, insan popülasyonunun günümüzde en fazla olduğunu ve tarihte hiçbir zaman bu sayının üzerine çıkılmadığını, dolayısıyla 7 milyardan büyük bir insan popülasyonunun tarihte hiçbir zaman yaşamadığı biliniyor. Bu durumda tüm bu insanların tüm bu ataları nerede?

Bu soru, evrimsel biyoloji hakkında fikri olmayanlar için kafa karıştırıcı; evrimsel biyolojiden anlayanlar içinse komik bir sorudur. Cevabı çok basit ve açıktır: tüm canlılarda olduğu gibi, insanların soy hatları da birbirinden bağımsız değildir. Her birimiz ortak atalardan geliyoruz ve bu ortak ataların torunlarıyız. Bir diğer deyişle, günümüzdeki 1 milyar bağımsız soy hattı, zamanda ve nesillerde geriye gittiğimizde çok hızlı bir şekilde birbiriyle kaynaşacaktır. Sadece birkaç yüz nesil geriye gittiğinizde, günümüz Meksikalıları ve Japonları gibi Anadolu'dan uzak medeniyetlerle bile soylarımız kesişecektir. Yaklaşık sadece 10.000 nesil geriye gittiğinizde, şu anda yaşayan bütün insanların Mezopotamya bölgesinde yaşadığını düşündüğümüz ortak atalarına varırız. Bu bir kadın ve bir erkektir. Ancak bu kadın ve erkek, muhtemelen aynı zamanda yaşamış insanlar değildir ve hatta birbiriyle eş bile değildir! Dahası, bu kadın ve erkek, kendi dönemlerinde yaşamış tek kadın ve tek erkek de değildir. Muhtemelen on binlerce insandan oluşan popülasyonların üyesidirler. Bu kadına, mitolojiye gönderme olarak "Mitokondriyal Havva", erkeğe ise "Y Kromozomu Ademi" adı verilir. Bu konudaki detayları buradaki yazımızda izah etmiştik, tekrar etmeyeceğiz.

Obezite, aşırı vücut yağının sağlığı olumsuz yönde etkileyebilecek ölçüde biriktiği bir durumdur. Vücut kitle indeksi (İng. "Body Mass Index") 30 kg/m²'nin üzerinde olan kişiler "obez" olarak sınıflandırılır. Vücut Kitle İndeksi, kısaca VKİ, bir kişinin kilogram cinsinden ağırlığının, metre cinsinden boyunun karesine bölünmesidir; 25-30 kg/m² aralığı "aşırı kilolu" olarak tanımlanır. Bazı Doğu Asya ülkeleri obeziteyi hesaplamak için daha düşük değerler kullanırlar.

Obezite sadece kozmetik bir endişe değildir. Kalp hastalığı, diyabet, yüksek tansiyon ve bazı kanserler gibi diğer hastalık ve sağlık sorunları riskini artıran tıbbi bir sorundur. Bazı insanların kilo vermekte zorluk çekmesinin birçok nedeni vardır. Obezite genellikle kalıtsal, fizyolojik ve çevresel faktörlerin beslenme şekli, yetersiz fiziksel aktivite ve egzersiz faktörlerle birleşmesi sonucu ortaya çıkar.