Sıra dışı görünümlü çamur zıpzıpının şaşırtıcı bir yüzü ve büyüleyici bir geçmişi vardır. Bu balık aslında amfibiktir ve hem suda hem de karada hayatta kalmasını sağlayan özellikler geliştirmiştir.^[1] Daha iyi hava görüşü için başlarının üstünde gözleri vardır ve ayrıca karada nefes almak için solungaç odalarında depolanan sudaki oksijeni kullanırlar. Bununla birlikte, çamurda yaşayan bu balığın gözlerini kırpma yeteneği, atalarımızın suda yaşamaktan karada yürümeye nasıl evrimleştiğine ışık tutuyor.

Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayınlanan bir çalışma, göz kırpma davranışının bizim göz kırpmamızla aynı işlevleri gerçekleştirdiğini ve tetrapodların karada evrimleşmesini sağlayan özellikler kümesinin bir parçası olabileceğini ortaya koydu.^[2] Tetrapodlar; günümüzün amfibileri, kuşları, sürüngenleri ve memelileri de dahil olmak üzere yaklaşık 375 milyon yıl önce hızlı bir değişimle karaya adapte olmak üzere evrimleşen hayvan grubudur.

Yaşayan en büyük organizma mı? Geniş coğrafi yayılım mı? Göz alıcı güzellik mi? Küllerinden doğan bir tür mü? Bu ne böyle?

Kuzey Amerika kıtasına özgü bir titrek kavak türü olan Populus tremuloides, dünyanın en çok bilinen, en güzel ve en çok sevilen ağaç türlerinden biridir. Bu muhteşem türün değerini yeterince anlayabilmek için bu yazıda bazı önemli biyolojik özelliklerine değineceğiz.

Hayal edelim: Harika bir bahar günü, hafta sonu. Sabah uyandınız, uyanma sonrası rutinlerinizi yerine getirdiniz. Güzel bir kahvaltının ardından çayınızı veya kahvenizi koyup bilgisayarın başına geçtiniz. Facebook ikonuna tıkladınız, anasayfada geziniyorsunuz ve karşınıza dikkatinizi çeken bir görsel çıktı; belli ki ilginizi çeken konulardan biri hakkında bir yazıya yönlendiriyor. Tıkladınız, sayfa açıldı, sayfada biraz aşağı inip başlığın olması gereken yere baktınız ve… en büyük korkularınızdan biri gerçek oldu: Okuyamıyorsunuz. Aşağı yukarı yedi yaşından beri büyük çabalar sarf edip geliştirdiğiniz, ciltler dolusu kitapla bileyip keskinleştirdiğiniz o yeti artık yok.

Etrafınıza bakıyorsunuz: Evet, üzerinde buharlar tüten o sıcak içecek hâlâ masanın üzerinde. Bilgisayar ekranının az ötesindeki çerçevede duran fotoğraftaki arkadaşlarınızın yüzlerini seçebiliyor, onları ayırt edebiliyorsunuz. Hemen yanı başınızdaki kütüphanede yatan, Eric Hobsbawm’ın Kısa 20. Yüzyıl kitabının kapağındaki kişinin Charlie Chaplin, kitabın kapağının da kırmızı olduğuna, dahası Chaplin’in bu pozu Büyük Diktatör filminde verdiğine de kuşkunuz yok; ama ne kitabın veya yazarın ismini ne de başka herhangi bir yazıyı okuyabiliyorsunuz.

Antik Yunan’daki çok önemli bilimsel düşünce temelleri uzun bir süre unutulmaya yüz tutmuştur. Bu miras daha sonra Müslümanlar tarafından tekrar keşfedilmiştir ve Müslümanlar bu mirası belki de tamamen unutulmaktan kurtarmışlardır. Antik Yunan medeniyeti ile karşılaşan Müslüman medeniyeti özellikle 8. ve 13.yy.’larda çok önemli bilimsel çalışmalar yapmıştır. Tarihte, 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar (kimi kaynaklara göre 15. yüzyıla kadar) olan dönem, İslam coğrafyasının Altın Çağı olarak bilinir. Bu zaman diliminde İslam alimleri üzerinde, Antik Yunan çalışmalarının tesirini fazlasıyla görmek mümkündür. Sorgulayıcı ve araştırmacı bakış açısı ile birlikte devralınan miras, Müslüman medeniyetinin yükselmesine olanak sağlamıştır.

Bu dönemde Müslüman bilimciler, canlılığın ortaya çıkışı ve gelişimi ile ilgili kendilerinde mevcut olan görüşlerden farklı olan açıklamalarla da tanışmıştır. Doğaya karşı bu yeni pencereden bakmışlar ve bu fikri kendi bakış açılarıyla hem geliştirmiş hem de daha sonra Avrupa medeniyetine bırakmışlardır. Bunu yaparken Antik Yunan’daki çalışmaları kendi dillerine çevirmiş ve bu çalışmalar üzerine kendi yorumlarını yapmışlardır.

Domuz eti, tanım olarak, özellikle evcil domuzdan (Sus domesticus) elde edilen etin genel adıdır. Domuz eti, günümüzde birçok ülkede ciddi miktarlarda tüketilmektedir; ancak aynı zamanda gerek dini nedenlerle gerekse de domuz eti etrafında dönen hatalı bilgiler dolayısıyla çokça tartışmaya neden olmaktadır. Bu yazıda, domuz etinin ne olduğuna, besin değerlerine, sağlık açısından analizine ve konu hakkındaki mitlere değinecek, işin aslını öğrenmeye çalışacağız.

Domuz eti, %36'lık tüketim oranıyla Dünya çapında en çok tüketilen et türüdür.^[1] Domuz etinden sonra sırasıyla %35 ile tavuk eti ve %22 ile biftek (dana eti) gelmektedir. Aşağıdaki grafikte, çeşitli ülkelerde ortalama bir kişinin yılda tükettiği et miktarı, farklı et türlerine göre, kilogram cinsinden verilmiştir: