Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Galapagos Adaları Röportajı (Doç. Dr. Meral Kence)

Galapagos Adaları Röportajı (Doç. Dr. Meral Kence) Geographical Magazine
6 dakika
3,429
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Ağacı Röportajları Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Ağacı Röportajları yazı dizisinin 4. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Mühendislik, Biyoloji ve Evrimsel Robotik Röportajı (Çağrı Mert Bakırcı)" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 11 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Kendinizi kısaca tanıtır mısınız? 

Ben İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji-Botanik Bölümü'nden biyolog unvanı ile mezun oldum. Aynı bölümde asistanlık aldım ancak daha başlayamadan Aykut Kence ile yaşamı birlikte sürdürme kararı ile birlikte Amerika’ya gittim. Orada ekoloji ve genetikle ilgili araştırmalara katıldım. Bunlar benim çok büyük deneyim kazanmamı sağladı. Yüksek lisans ve doktora çalışmalarımı ODTÜ Biyoloji Bölümü'nde yaptım. 1980 yılından itibaren ODTÜ'de doçent olarak görev aldım, 2014 yılında ise emekli oldum.

ODTÜ'deki yaşantım boyunca böcek popülasyonlarında böcek öldürücü ilaçlara karşı direnç gelişmesinin genetiği ve evrimi konusunda çalışmalarım oldu. Türkiye’deki bal arılarında genetik çeşitliliğin korunması konusunda Aykut Kence ile ortak çalışmalar yaptık. ODTÜ ve Harran Üniversitesi'nden birkaç araştırmacı ile birlikte Ceylan Nehri'ni koruma projesinde de yer almaktayız. 

Tüm Reklamları Kapat

Bunların dışında Türkiye’de evrim konusunun doğru anlaşılması için gerek öğrencilerimize gerek halkın bilimsel düşünce ve bilgi ile aydınlatılması çabasının bir gönüllüsü olarak konferanslar düzenleme, tartışma programlarına katılma gibi aktiviteler içerisindeyim. Futuyma’nın Evolution kitabının Türkçe'ye çevrilmesinde görev aldım. Önce bir biyoloji öğretmeni olarak, sonra da BİYOGEN topluluğunun eski akademik danışmanı olarak öğrencilerin heyecan ve şevkle çalışmalarına katkıda bulunmaktan keyif aldığımı, onlarla hem akademik hem sosyal iletişim içinde bulunmanın güzelliğini burada vurgulamak isterim. Danışmanlığa ayırdığım zamanı, birkaç makale daha yayınlamış olmaya nazaran çok daha önemli buluyorum. 

Öte yandan çok değerli öğretim arkadaşlarımla birlikte ODTÜ Öğrencilerini Destekleme Derneği kurucularından biriyim ve ODTÜ Burs Komisyonu’nda görev alıyorum. Bir sosyal sorumluluk bilinciyle yapmakta olduğumuz bu çalışmaları da çok önemsiyorum ve yararlı olduğunu düşünüyorum. 

Tüm Reklamları Kapat

Bunların yanında, uluslararası dergilerde yayınlanmış 10 makale, uluslararası konferanslarda 60 sözlü ve poster bildirisi, ulusal konferanslarda 33 bildirim var. Emekli olmadan önce verdiğim dersler ise; "Genel Biyoloji", "Genetik", "Koruma Biyolojisi", yüksek lisans dersi olan "Evrimsel Genetik ve Çevresel Stres" olarak sıralanabilir.

2011 yılında Galapagos adalarına gittiğinizi duyduk. Galapagos hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?

Galapagos adaları Pasifik Okyanusu'nda anakaradan 1000 kilometre kadar uzakta, volkanik aktiviteler sonucu birikimle ortaya çıkmış genç adalardan oluşuyor. 14 büyük adaya ve daha küçük adacıklara sahip. Güney Amerika’ya gitmekteki asıl amacım Buenos Aires’te yapılacak olan konferansta grubumuzu ve üniversitemizi temsil etmekti. Daha sonra Ekvator'un Kuito kentinden harekete geçerek Galapagos Adaları'na ulaştım. 

Galapagos Adaları'nı bu kadar ünlü yapan olaya değinecek olursak... Charles Darwin’i oraya gitmeye iten bir şey var mıydı? Türlerin kökeninde Galapagos’a sıkça yer vermesine sebep olacak nelerden etkilenmiş olabilir?

Galapagos'a gitmeye iten bir etkenden ziyade Beagle ile Amerika kıyılarında dolaşırken daha önceden belli rotalarının üzerindeki Galapagos'a da uğradı ve orada 5 hafta geçirdi. Orada jeolojik durumu aynı, denizden yüksekliği aynı, aşağı yukarı tüm özellikleri aynı olan adaların arasında aynı canlının türlerinin farklılık gösterdiğini fark etti. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Özellikle hangi hayvanlarda bu farklılığı deyim yerindeyse kanlı canlı görebiliyordu?

Kaplumbağalar ve özellikle de ispinozlar. Tabii sadece Galapagos değil, Dünya'yı gezerken yaptığı gözlemler de bunu fark etmesinde büyük rol oynuyordu.

Galapagos’da geçirdiğiniz 4 gün boyunca hatıralarınızı bizimle paylaşır mısınız?

9 Eylül'de Baltıra Adası'nda uçaktan inince rehberimiz bizi karşıladı ve birlikte gezeceğimiz grupla tanıştık. 16 kişilik küçük bir tekneyle seyahat etmeye başladık. İlk sabah gözlerimi açtığımda "neredeyim" diye düşündüm, bir teknedeydim ve çevrede deniz vardı. Burası Marmaris bile olabilirdi! Ancak duvarda ‘Galaxy Ship'e hoş geldiniz: Galapagos’ yazısını görünce doğru yerde olduğuma ikna oldum. İnanamıyordum…

Meşhur Galapagos kaplumbağalarından birisi ile...
Meşhur Galapagos kaplumbağalarından birisi ile...

Pek çok hazırlığı tamamladıktan sonra şişme botlarla sahile indik. İlk gün pek bir şey göremedik; bir filamingo, birkaç kertenkele ve birkaç dev kaplumbağa… Düş kırıklığına uğramıştım. Saşırdığım asıl nokta ise bitki örtüsü olarak adaların çok fakir olmasıydı. 

Buna rağmen ilginç olaylardan bir tanesi ilk günün gecesinde beni buldu. Teknede herkes uyuyordu, bense yemek salonunda bir şeyler okuyor ve çalışmalarıma devam ediyordum. Aşçı geldi ve İspanyolca bir şeyler söyledi. Teknenin arka kısmını işaret ediyordu, bir şeyleri görmemi istiyor gibiydi. Onu takip ettiğimde bir denizaslanının yavrusuyla birlikte tekneye çıkmış öylece yatmakta olduğunu gördüm. Evet, teknede deniz aslanları vardı! Yavru biraz büyümüştü ve anne bu yüzden emzirme taraftarı değildi. Yavru ise emmek için bağırıyordu. Rehber bizi hayvanlara iki metreden daha fazla yaklaşamayacağımız konusunda uyarmıştı, neyse ki kendisi uykudaydı ve ben hayvanlara bir metre kadar yaklaştım, anne telaşlanıp bağırmaya başlayınca durmak zorunda kaldım. Başka bir adaya gitmemiz için gece yol alacaktık, motorlar çalışmaya başlayınca denizaslanları hemen denize atlayıp gözden kayboldular. Bu o gün boyunca yaşadığım en ilginç olaydı ve benim için oldukça özeldi. 

Galapagos sahillerinde yatan deniz aslanları...
Galapagos sahillerinde yatan deniz aslanları...

Ertesi gün, Isabella Adası'nda sahile indik. Sahilde yüzlerce denizaslanı ve yeni doğmuş bebekleri vardı. Henüz plasentaları bile üzerindeydi, bazılarının ise plesentaları kopmuş, kanlı halde yerde duruyordu. Oldukça şaşırtıcı olan nokta ise, adadaki alaycı kuşların bu plesentalardan kan içiyor olmasıydı. Rehbere bunun nasıl olabileceğini sorduğumda adada bu konu hakkında araştırma yapılmakta olduğunu söyledi. Bazı adalarda alaycı kuşlar kan içerken bazılarında içmiyormuş. Bu farklılığı araştırdıklarında kuşların davranışlarının iguanalarla bağlantısı olabileceğini düşünmüşler.

Tüm Reklamları Kapat

Galapagos kayalarında bir iguana, alaycı kuş ile birlikte...
Galapagos kayalarında bir iguana, alaycı kuş ile birlikte...

Alaycı kuşlar iguanaların üzerindeki ektoparazitleri didiklermiş, onları alırken farkında olmadan kanı da alıp böyle bir alışkanlık başlamış olabileceğini öne sürmüşler. Fakat bu da tutarlı olmamış çünkü iguanalardan ektoparazitleri yeme alışkanlıkları pek çok adada var ancak tüm adalarda kuşlarda kan içme özelliği evrimleşmemiş. Rehber, hala nedeni tam anlaşılamamış olan bu konu hakkında araştırmaların devam ettiğini söyledi. 

Üçüncü gün Isabella Adası'na çıktık. Burada mavi ayaklı sümsük kuşları vardı. Büyüleyiciydiler. Bunlar kırmızı ayaklılarla çiftleşip pembe ayaklı sümsük kuşları doğuran canlılar. Ne yazık ki kırmızı ayaklı bir sümsük kuşu göremedik. Dahası uçma yetisini kaybetmiş kuşları ve albatrosları gördük.

Adada yerleşke nasıldı, insanlar yada oteller var mıydı? 

Evet, adada küçük pansiyonlar ve hosteller vardı. Nüfusu ise oldukça az, 2004'te 25.000 kişilik bir sayım yapılmış ancak şimdi nüfus daha da kısıtlanmış konumda. Yerel halk dışında başka yerleşimlere izin verilmiyor. Turistlerde aynı şekilde yılda 50-60 bin kişi arasında sınırlı. Adalar çok iyi konurum altına alınmış; hava alanları ve evler bile ada yapısını bozmayacak şekilde inşa edilmiş ve bir rehberiniz olmadan gezmeniz yasak. 

Yaklaşık 180 yıl önce Darwin’in betimlediği, aklınızda canlandırdığınız Galapagos ile gördüğünüz adalar arasındaki farklar nelerdi?

Volkanik adalar olduğunu bildiğim halde ilk göze çarpan çorağımsı yapı şaşırttı beni. Daha bitki örtüsü bol bir yer bekliyordum sanırım. Bunun dışında ne aklımda bir görüntü canlandırdım ne de hayal kırıklığına uğradım. 

Peki bir daha gitmeyi düşünüyor musunuz? Bu sefer aklınızda neler var, orada neler yapmak istiyorsunuz?

Evet, bir daha gitmeyi daha oradan dönmeden düşünmeye başlamıştım. Öncelikle iki biyolog olarak Aykut Kence ile adaları dolaşmak ve gözlem yapmak isterim. Öğrencilerimizle gitmeyi de çok isterim, çok daha keyifli, çok daha güzel olur. Daha çok kalmak isterim ve daha çok adayı gezmek isterim. Bu biraz ilk deneyimsizlik oldu, buradan tur ayarlayıp gitmek de o kadar gerekli bir şey değil aslında, maliyeti arttıran bir şey. Ama şimdi daha tecrübeliyim ve kesinlikle bunu tekrarlamak istiyorum.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Ağacı Röportajları Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Ağacı Röportajları yazı dizisinin 4. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Mühendislik, Biyoloji ve Evrimsel Robotik Röportajı (Çağrı Mert Bakırcı)" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
11
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Umut Verici! 4
  • Muhteşem! 3
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 23:42:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/19

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Aytekin, et al. Galapagos Adaları Röportajı (Doç. Dr. Meral Kence). (19 Eylül 2012). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/19
Aytekin, S., Bakırcı, Ç. M., Sak, . (2012, September 19). Galapagos Adaları Röportajı (Doç. Dr. Meral Kence). Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/19
S. Aytekin, et al. “Galapagos Adaları Röportajı (Doç. Dr. Meral Kence).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 19 Sep. 2012, https://evrimagaci.org/s/19.
Aytekin, Samet. Bakırcı, Çağrı Mert. Sak, . “Galapagos Adaları Röportajı (Doç. Dr. Meral Kence).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 19, 2012. https://evrimagaci.org/s/19.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close