Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bir Yazarın, Yazının ve/veya Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test

Bir Yazarın, Yazının ve/veya  Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test Pixabay
7 dakika
3,535
Evrim Ağacı Akademi: Bilim Nedir? Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilim Nedir? yazı dizisinin 18. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Bilim Nedir? Bilimin Temel Özellikleri Nelerdir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Bu yazımızda Evrim Ağacı olarak hazırladığımız ve sunumlarınızda, tartışmalarınızda, günlük hayatınızda veya herhangi bir yerde kullanacağınız veya size karşı sunulan kaynakların bilimsel değerini anlayabilmeniz için takip edebileceğiniz bir dizi soru-cevap sunacağız. Bu soru-cevapların sonucuna göre söz konusu kaynağın ne kadar bilimsel ve tarafsız, ne kadar bilim-dışı ve taraflı olduğunu anlayabilirsiniz.

Evrim Ağacı'ndaki kurallarımız gereği, sadece ve sadece bilimsel kaynaklardan faydalanmaktayız ve bize sunulacak bilgilerin kaynakları olarak, bu şekilde bilimsel ve tarafsız kaynakları kabul etmekteyiz. Bize sunduğunuz kaynakları aşağıdaki bize ait ve bizim tarafımızdan ortaya konulmuş testten geçirmekteyiz ve bu sonuca göre kaynaklarını geçerli veya geçersiz olarak kabul etmekteyiz. Siz de bu testi paylaşımlarınızdan önce uygular ve buna göre davranırsanız seviniriz.

Tüm Reklamları Kapat

Bir Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test:

Soru Seti 1: Yazının yazarı kimdir?

  • Yazdığı konunun akademik eğitimini almış mıdır? 
  • Bilimsel bir unvanı var mıdır? (Dr., Doç. Dr., Prof. Dr. vb.)
  • Bu bilimsel unvanı, fahri (onursal) olarak olmadan, gerçek bir üniversiteden, gerçek akademik çalışmalar sonucunda mı almıştır?
  • Herhangi bilimsel kabul edilen ve bu şekilde bir geçmişi olan bir dergide yayınlanmış bir makalesi var mıdır?
  • Impact (Etki) Faktörü yüksek bir dergide yayınlanmış bir makalesi var mıdır?
  • Yazar, bilim çevresinde tanınan, saygın ve sözü geçen biri midir? 
  • Akademik bir hayatı varsa, bu hayatında yaptığı çalışmalar ve araştırma konuları bilimsel midir?
  • Yaptığı çalışmalar bilim camiasında ses getirmiş veya bilimsel olarak değer gören çalışmalar mıdır?
  • Yazarın akademik çalışmalarını yürüttüğü üniversite/akademi/kurum saygın mıdır? 
  • Yazarın yazılarına katkı sağlayan diğer kişiler var mıdır? 
  • Yazarın yazısına katkı sağlamış diğer yazarlar, yukarıdaki sorulardan geçebilmekte midir?

Yukarıdaki sorulara vereceğiniz cevaplardaki "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsellik değerini anlamanız mümkündür. Soruların tümüne "Evet" cevabı verilebiliyorsa, bu yazar gerçekten de bilimsel açıdan saygın ve geçerli sayılabilecek düşüncelere sahip bir yazar olma adayıdır. Eğer ki soruların büyük bir kısmına "Evet" cevabı verilebiliyorsa, yine yetkin bir yazar olma ihtimali vardır. İki durumda da yazarın yazısı, aşağıdaki soru setleriyle de desteklenmelidir. Eğer bu sorulara Evet yanıtını vermek güçse veya hiç verilemiyorsa, yazarın bilimsel bir geçerliliği bulunmaz; ancak yine de aşağıdaki sorular da test edilmelidir. Ayrıca, yazarla ilgili olarak şu sorulara verilecek "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsel değeri azalır veya tamamen sıfırlanır:

  • Yazarın geçmişinde "çalıntı eser" (plagiarism) durumu var mıdır? 
  • Yazar tüm yazılarını tek başına mı yazmıştır?

Soru Seti 2: Yazarın kullandığı dilin özellikleri ve yazarın tutumu nedir?

  • Yazar, yazılarında bilimsel, tarafsız ve sakin bir dil kullanmakta mıdır?
  • Yazar, yazısında bilimsel terimlere yer vermiş ve bunları anlaşılır bir şekilde açıklamış mıdır?
  • Yazarın yazısındaki diğer kaynaklar güçlü ve bilimsel midir?
  • Yazar, açık ve net cümleler kurmakta mıdır?
  • Yazar, kaynaklarını açık ve net bir biçimde belirtmekte midir?
  • Yazarın kaynakları, Soru Seti 1'de verilen sorulardan geçebilmekte midir?

Yukarıdaki sorulara vereceğiniz cevaplardaki "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsellik değerini anlamanız mümkündür. Soruların tümüne "Evet" cevabı verilebiliyorsa, bu yazar gerçekten de bilimsel açıdan saygın ve geçerli sayılabilecek düşüncelere sahip bir yazar olma adayıdır. Eğer ki soruların büyük bir kısmına "Evet" cevabı verilebiliyorsa, yine yetkin bir yazar olma ihtimali vardır. İki durumda da yazarın yazısı, aşağıdaki ve yukarıdaki soru setleriyle de desteklenmelidir. Eğer bu sorulara Evet yanıtını vermek güçse veya hiç verilemiyorsa, yazarın bilimsel bir geçerliliği bulunmaz; ancak yine de aşağıdaki sorular da test edilmelidir. Ayrıca, yazarla ilgili olarak şu sorulara verilecek "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsel değeri azalır veya tamamen sıfırlanır:

Tüm Reklamları Kapat

  • Yazar, yazısında bilim çevresini yermekte, "dinsizlik" gibi konuyla ilgisiz ögelerle suçlamakta ve kimi bilim adamına hakaret eden, yeren, küçük düşüren ibareler kullanmakta mıdır?
  • Yazar, toplumun veya en azından yazının ana dilinden uzak kelimeler ve cümleler kullanmakta mıdır?
  • Yazar, bilimsel terimlerden uzak durmakta ve gereğinden fazla sade bir dil kullanmakta mıdır?
  • Yazar, yazılarında saldırgan bir dil mi kullanmaktadır?
  • Yazar, yazılarında "Darwinciler", "evrimciler" gibi bilim-dışı tabirler kullanmakta mıdır?
  • Yazar, yazılarında düşüncelerini kesin, kendinden emin, tartışılmaz bir tutumda mı kaleme almaktadır?

Soru Seti 3: Yazarın açıklamalarının sahte-bilim (pseudoscience) ve din ile ilişkisi nedir?

  • Yazar yazılarını tamamen bilimsel ve tarafsız bir dille mi yazmaktadır?
  • Yazarın yazılarındaki bilgiler bilimsel olarak test edilebilir mi? 
  • Yazarın savunduğu görüşlerin oluş metotları tamamen açıklanmış mıdır? Bu metotlar bilimsel olarak açıklanabilir midir?
  • Yazarın savunduğu konuları inceleyen üniversite bölümleri veya bilimsel akademiler mevcut mudur?
  • Yazarın savunduğu konularla ilgili makalelerin yayınlandığı, Impact Faktörü yüksek dergiler mevcut mudur?

Yukarıdaki sorulara vereceğiniz cevaplardaki "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsellik değerini anlamanız mümkündür. Soruların tümüne "Evet" cevabı verilebiliyorsa, bu yazar gerçekten de bilimsel açıdan saygın ve geçerli sayılabilecek düşüncelere sahip bir yazar olma adayıdır. Eğer ki soruların büyük bir kısmına "Evet" cevabı verilebiliyorsa, yine yetkin bir yazar olma ihtimali vardır. İki durumda da yazarın yazısı, aşağıdaki ve yukarıdaki soru setleriyle de desteklenmelidir. Eğer bu sorulara Evet yanıtını vermek güçse veya hiç verilemiyorsa, yazarın bilimsel bir geçerliliği bulunmaz; ancak yine de aşağıdaki sorular da test edilmelidir. Ayrıca, yazarla ilgili olarak şu sorulara verilecek "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsel değeri azalır veya tamamen sıfırlanır:

  • Yazarın yazısında, yazarın dini görüşünü anlayabileceğimiz ibareler bulunmakta mıdır?
  • Yazar, yazısında bilimi din ile mi açıklama çalışmaktadır?
  • Yazar dini bilgilerini, yazısına karıştırmakta mıdır?
  • Yazar, gerçekliği veya doğruluğu bilimsel olarak ispatlanmamış olgulara yer vermekte midir?
  • Yazar, test edilemez, şahsi ve inanca dayalı görüşlere yer vermekte ve iddialarını bunlar üzerine mi kurmaktadır?
  • Yazar, iddialarını savunmak için dini kitapları veya dini bireylerin sözlerini kaynak (referans) göstermekte midir?

Soru Seti 4: Yazarın amacı ve yöntemi nedir?

  • Yazar, bilimsel bir olguyu, bilimsel bir dil ve yöntemlerle açıklamaya mı çalışmaktadır?
  • Yazarın amacı, henüz tam olarak açıklanamamış bir konuya açıklamalar getirmek midir?
  • Yazar, amaçlarına ulaşmak için sistematik, test edilebilir, tekrarlanabilir yöntemlere başvurmakta mıdır?
  • Yazarın amacı, bilimsel bilginin yayılması mıdır?
  • Yazar yazısında okurlarını araştırmaya yönlendirmekte midir?

Yukarıdaki sorulara vereceğiniz cevaplardaki "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsellik değerini anlamanız mümkündür. Soruların tümüne "Evet" cevabı verilebiliyorsa, bu yazar gerçekten de bilimsel açıdan saygın ve geçerli sayılabilecek düşüncelere sahip bir yazar olma adayıdır. Eğer ki soruların büyük bir kısmına "Evet" cevabı verilebiliyorsa, yine yetkin bir yazar olma ihtimali vardır. İki durumda da yazarın yazısı, yukarıdaki soru setleriyle de desteklenmelidir. Eğer bu sorulara Evet yanıtını vermek güçse veya hiç verilemiyorsa, yazarın bilimsel bir geçerliliği bulunmaz; ancak yine de aşağıdaki sorular da test edilmelidir. Ayrıca, yazarla ilgili olarak şu sorulara verilecek "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsel değeri azalır veya tamamen sıfırlanır:

  • Yazar, şahsi inançlarını bilime ve/veya bilimsel olgulara karşı savunma amacında mıdır?
  • Yazar bilim ile dini birleştirmekte midir? Bu tutumunu anlayabileceğimiz ibarelere yer vemekte midir?
  • Yazar, bilim ile dinin birbirini bütünleştirdiğini göstermeyi mi amaçlamaktadır?
  • Yazar, dini veya sahte-bilimi veya bunların bir kısmını ispatlamayı mı hedeflemektedir?

Yukarıdaki sorular zaman içerisinde güncellenebilir, geliştirilebilir veya yazıdan kaldırılabilir. Soruların bir kısmı fazla tutucu, bir kısmı ise göreceli olarak daha gevşektir. Bu şekilde bir test hazırlamamızın amacı, kaynakları sorgulayan bireylerin şahsi tercihlerine göre ne kadar tutucu veya rahat olacaklarını seçebilmeleridir. Unutmamak gerekir ki bütün sorular hesaba katılarak ortaya konacak bir kaynak, gerçekten son derece bilimsel ve kabul görmüş bir kaynak olacaktır. Bunun haricindekiler ise, göreceli olarak daha güvenilmez ve bilim-dışı kaynaklar olacaktır. Sorulara verilecek cevaplara göre, çok bilimsel ile bilim-dışı arasında bir yelpazede sonuçlar elde edilecektir. Soruların tamamı "Evet" cevabı miktarı üzerine kurulmuştur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Not: Bu test Evrim Ağacı tarafından hazırlanmıştır ve geliştirilmektedir. İzinsiz olarak kopyalanıp kullanılabilir; ancak kaynaksız olarak kopyalanamaz ve kullanılamaz. Evrim Ağacı, kullanıcılarından habersiz olarak test sorularını değiştirme, güncelleme, silme veya yeni test soruları ekleme hakkını saklı tutar.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Bilim Nedir? Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilim Nedir? yazı dizisinin 18. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Bilim Nedir? Bilimin Temel Özellikleri Nelerdir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
21
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Muhteşem! 4
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 1
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 01:35:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/66

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Bir Yazarın, Yazının ve/veya Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test. (3 Mayıs 2011). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/66
Bakırcı, Ç. M. (2011, May 03). Bir Yazarın, Yazının ve/veya Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/66
Ç. M. Bakırcı. “Bir Yazarın, Yazının ve/veya Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 May. 2011, https://evrimagaci.org/s/66.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Bir Yazarın, Yazının ve/veya Kaynağın Bilimsel Değerini Anlamak Amacıyla Uygulanacak Test.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 03, 2011. https://evrimagaci.org/s/66.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close